Yaklaşık iki haftadır Rus birliklerinin denetiminde olan nükleer santralde durumun sakin olduğu ve çalışanların olağan günlük rutinlerine devam ettiği söyleniyor. Lakin BBC’nin görüştüğü kaynaklar içerideki şartların zorlaştığını, besin ve ilaç stoklarının azaldığı bildirdi. Tesisten ayrılamayan çalışanların yaşadığı gerginlik ise nükleer alandaki vazifelerini inançlı formda yerine getiremeyebilecekleri kaygısını doğuruyor.
DÜNYANIN EN BÜYÜK FELAKETİNE SAHNE OLMUŞTU
Çernobil’de 1986 yılında santralin dördüncü reaktöründe yaşanan patlama sonucu etrafa 1945’te Hiroşima’ya atılan atom bombasının 50 katına eşit ölçüde radyasyon yayılmıştı. Bu olay dünyanın en büyük etraf felaketlerinden biri olarak sayılıyor.
Bu olaydan sonra dördüncü reaktör kapatılsa da öbür reaktörler kapatılmadan önce birkaç yıl çalışmaya devam etti. Santralde çalışan lakin Çernobil bölgesinden uzaklaştırılan emekçilerin konaklaması için ise yakındaki Slavutıç kenti sıfırdan inşa edildi.
Çernobil artık faal bir nükleer santral olarak çalışmasa da hiçbir vakit büsbütün kapatılmadı, bu yüzden de hala yönetim edilmesi gerekiyor.
2 BİN 400 KİŞİ ÇALIŞIYOR, DURUM ÇOK KARIŞIK VE GERGİN
Bugünlerde yaklaşık 2 bin 400 kişi tesiste çalışmaya devam ediyor. Bu çalışanların ortasında bilim insanları, teknisyenler, aşçılar, sıhhat vazifelileri ve Ukrayna ulusal muhafızları bulunuyor.
Rus birlikleri, Çernobil tesisindeki 32 kilometrelik yasak bölgenin içine girmiş ve santralin etrafını kuşatmış durumda. Rusya, tesisi Ukrayna ulusal muhafızları ile bir arada denetim ettiğini öne sürüyor, lakin Ukrayna yetkilileri bunu reddediyor.
BBC’ye konuşan tesisteki personellerden birinin akrabası, Rus askerlerinin emekçilerin teorik olarak vardiyalarını dışarıdan bir diğeriyle değiştirmelerine müsaade verdiğini, lakin santrale seyahat edecek şahısların güvenliliğinin garanti edilemediğini söylüyor.
Slavutıç ve Çernobil ortasında gidip gelen tren, yolun kısa bir kısmında Rusya’nın müttefiki Belarus’tan geçiyor ve seyahat edecek bireyler oradan geçmenin inançlı olmayacağını düşünüyor.
BBC’ye konuşan Slavutıç Belediye Lideri Yuri Fomiçev, “Durum çok karışık ve gergin, çalışanların morali, psikolojisi ve fizikî sıhhati için çok zor” dedi.
NE YEMEK, NE DE UYUYACAK YER VAR
İşçiler tesisten ne vakit ayrılabileceklerini bilmiyor, hasebiyle günde çoklukla ekmek ve yulaf ezmesinden oluşan tek bir öğün yemek yiyorlar.
Öte yandan tesiste uyuyacak yer olmadığı için personeller kamp yataklarında, masalarda ve bazen yerde yatıyor.
Fomiçev, “Bazıları ilaç kullanıyor ve tesiste ilaç stokları azalıyor” diyor ve devam ediyor:
“İşçilerin ailelerine onları şimdi tesisten çıkarmanın inançlı bir yolu olmadığını söylemek zorundayız.”
DURUM TEHLİKELİ Mİ?
Neredeyse iki haftadır santralde kalmaya zorlanan çalışanların artık hem ruhsal hem de fizikî olarak zorlandığı tabir ediliyor, vazifelerini yerine getiremediklerinden tasa ediliyor.
Fomiçev, “Konsantrasyonları düşüyor, bu da güvenlik tehlikesi oluşturuyor. Santral çalışmıyor olabilir ancak yeniden de tüm sistemlerin yanlışsız işlediğine dikkat etmek gerekiyor” diyor.
IAEA (Uluslararası Atom Gücü Kurumu) Genel Müdürü Rafael Mariano Grossi, emekçilerin misyonlarını yerine getirebilmesi için dinlenmeleri gerektiğinin altını çiziyor.
Nükleer uzmanlar ise santral faal olmadığı için büyük bir güvenlik tehlikesi teşkil etmediğini belirtiyor.
Uzun vakittir Çernobil üzerinde çalışmalar yürüten Plymouth Üniversitesi Etraf Bilimi Profesörü James Smith, tesisteki son reaktörün 2000 yılında kapatıldığı için santralden tekrar radyoaktif husus salımı olma ihtimalinin çok düşük olduğunu belirtiyor.
YORGUNLUK VE ÇARESİZLİK
Uzmanlar Çernobil’de nükleer bir felaket ihtimalinin düşük olduğunu düşünüyor. Fakat tesisten günlerdir ayrılamayan personeller ve aileleri çok büyük zorluklar yaşıyor.
BBC ile konuşan ailelere nazaran tesisteki çalışanlar yorgun ve çaresiz, oradan kurtulamayacaklarını düşünüyor.
IAEA müdürü Rafael Grossi, Rusya ve Ukrayna ile tesisteki çalışanların durumu hakkında görüştüğünü belirtti.
Grossi, birebir vakitte iki ülkeyle Ukrayna’da Avrupa’nın en büyük etkin nükleer santrali olan ve Rus birlikleri tarafından ele geçirilen Zaporijya’daki güvenlik kaygılarını görüştüğünü belirtti.
Uzmanlar, faal olarak çalışan nükleer tesislerde mümkün çatışmaların çok daha tehlikeli olabileceğine dikkat çekiyor.
