Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sürerken her gün yeni bir ‘dehşet’ haberi alıyoruz. Sivillerin yaşadığı zorluklar ve maruz kaldığı şiddetin boyutu günden güne büyüyor. Rus askerlerinin, Ukraynalı bayanlara işlediği ‘tecavüz suçu’ tüm dünyada yankı bulurken, artık de Buça’da katledilen siviller gerçeği ile karşı karşıyayız.
Ukrayna’nın Buça kentinde yaşanan sivil katliamı günlerdir dünyada bir numaralı manşet halinde. Ukraynalı yetkililer şu ana kadar 410 sivilin cansız vücudunun bulunduğunu açıklarken, gerçek sayısının ise bundan çok daha fazla olduğunun altını çiziyor.
Rusya’nın ısrarla ‘sivillerin toplu halde öldürüldüğünü yalanlayarak imgelerin kurgu olduğunu, cesetlerin sokaklara sonradan yerleştirildiğini’ sav ettiği Buça’da hakikaten neler oldu?
ŞEHRİN İŞGALİ 27 ŞUBAT’TA BAŞLADI
Rus kuvvetleri, Kremlin’in Ukrayna’yı işgal etme planının bir modülü olarak 27 Şubat’ta Buça’ya girdi. Fakat Rus ordusu şiddetli bir direnişle karşılaştı.
Tanklar ve başka zırhlı araçlar Vokzalna Caddesi’nden Kiev ile ortalarındaki son doğal manilerden biri olan Buça Irmağı’na hakikat ilerledi. Öteki tarafta 50 Ukraynalı gönüllüden oluşan küme, köprüyü geçmeye çalışan birkaç aracı püskürttü ve onları Yablunska ile kesişme noktasından geri gönderdi.
Saldırı bölgesinin yakınında yaşayan Viktor Shatylo, “27’sinde, yok edilen teçhizata bakmak için dışarı çıktık. Her şeyin çoktan bittiğini düşündük, lakin bu yalnızca başlangıçtı” diye anlatıyor.
Ukraynalı savunucuları süratle geri püskürten Rus kuvvetleri, Mart ayı başlarında Buça’yı işgal etti.
Konumlarının Ukrayna ordusuna bildirilmesinden kaygı duyan Rus askerleri, insanlara kentin güney kenarındaki Buça Irmağı’na paralel uzanan sokaktan uzak durmalarını emretti.
‘RUSLAR BİRİNCİ BAŞTA ÇOK KİBARDI’
Rus birlikleri, kaçan vatandaşların boşalttığı meskenleri işgal etti, kentin her yerinde üsler ve karakollar kurdu.
Bazı yerliler, işgalin birinci günlerinde Rus askerlerin kendilerine hayli kibar davrandığını söylüyor. Bunun yanı sıra kimi birliklerin, Buça’ya gelme nedenini yahut bu türlü bir savaşın neden başladığını anlamadıklarını itiraf ettiklerini de anlatıyorlar.
RUS ASKERİ: ‘DEDEM BURADA OLDUĞUMU ÖĞRENSE MEZARINDA ZIT DÖNER’
Yüzlerce yerlinin sığındığı bir anaokulu bodrumunun sorumluluğunu üstlenen Lora Khvorostyna, jeneratör için yakıt aramaya gittiğinde iki Rus tankına çarptığından ve hiç beklemediği bir muamele ile karşılaştığından bahsediyor.
“Bir asker beni görünce ‘Deli misin? Burada bir keskin nişancı var” diye uyardı ve terk edilmiş bir otomobilden yakıt alıp bana verdi. Benimle ayak üstü sohbet de etti ve ‘Dedem burada olduğumu öğrenseydi mezarında karşıt dönerdi. Kendisi Chernihiv’de doğmuştu’ dedi” diye anlatıyor.
Ancak işgalden bir hafta sonra işin rengi değişti, Buça’da atmosfer tam manasıyla ‘karardı’.
Rus birlikleri, mahallî halka saat 16.00’dan sonra konutta kalmalarını söyleyerek sokağa çıkma yasağı ilan etti ve kentin en yüksek binalarına keskin nişancılar yerleştirdi.
Öte yandan lokal halk, denetim noktalarındaki Rus askerlerinin nefesinde alkol kokusu aldıkları ayrıntısını da veriyor.
Yablunska Caddesi tansiyonun odağı haline geldi. Yablunska’da yaşayan 56 yaşındaki Sergey Zubenko, askerlerin sokağa çıkan herkesi vurma buyruğu aldıkları konusunda vatandaşları uyardığını söyledi.
İŞE GİTMEK İÇİN O YOLU KULLANMAK ZORUNDAYDI
Tüm bunlar olurken Volodymyr Borovchenko, Yablunska Caddesi’ndeki işine gitmek için yola çıktı ve yasaklı bölgeye girdi. Borovchenko için işe gitmenin için tek yolu Yablunska’ydı. Yani anlayacağınız ya işe gidemeyecekti ya da mecbur o yolu kullanacaktı.
O, özel gereksinimleri olan çocukların bakımını sağlayan bir kurumda çalışıyordu ve işe gitmek zorundaydı.
Olay yerinde yaşayan bir vatandaş, işe gitmek için Yablunska Caddesi’ni kullanan Borovchenko’nun bir keskin nişancı tarafından vurularak ‘delik deşik’ edildiğini söyledi.
Bu Buça’da öldür ne birinci ne de son sivil olacaktı.
Vasyl Mykolayovych isimli vatandaşın anlattığına nazaran, Rus kuvvetleri geçtiğimiz hafta bölgeden geri çekildiğinde Yablunska’da 17 ceset yerde yatıyordu.
Yablunska’daki çatışmalar, Rusya’nın Buça kentinde bir aydır süren işgalin yalnızca bir kesimiydi. Ukraynalı yetkililer Buça’da bilinen 410 sivilin katledildiğini söylese de Rusya bu akınları kabul etmiyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Bucha kentinde ortaya çıkan imajları provokasyon olarak yorumlayarak, “Bucha’daki durum bir geçersiz atak, kurgulanmış imgeleri toplumsal medyada Batı ve Ukrayna yaydı. Batı, Ukrayna’daki insani durum ile ilgili spekülasyon oluşturma teşebbüsünde bulunuyor. Rusya Federasyonu bu teşebbüsü barış ve güvenliğe tehdit oluşturan bir provokasyon olarak değerlendiriyor” demişti.
‘RESMEN CANAVARA DÖNÜŞTÜLER’
Ukrayna halkına ve yetkililere nazaran, Ukrayna güçlerinin sert direnişi nedeniyle artan kayıplarla karşı karşıya kalan Rus askerleri hayal kırıklığını lokal halka yöneltti. Vatandaşlar, askerlerin kimilerinin insanları yalnızca ‘terör estirmek’ için öldürdüğünü söylüyor.
48 yaşındaki Maria Rusyn, konutunun garajının önünde iki kişinin infaz edildiğine şahit olduğunu anlatıyor, “Askerler resmen canavara dönüştüler. Kan lekeleri hala garaj kapımda duruyor” diyor.
Maria Rusyn, kıdemli bir asker olan 31 yaşındaki komşusu Vladyslav Verhynskiy’nin iki hafta evvel çöpü çıkarmak için dışarı çıktığını ve bir daha konuta dönmediğini söylüyor. Verhynskiy’nin annesi Lyudmyla, konutlarının yakınındaki apartmana konuşlanmış olan Rus birliklerine oğlunun yerini söylemeleri için yalvarsa da bir karşılık alamadı.
Lyudmyla, yakındaki bir meskenin bahçesinde odun ararken oğlunu kanlar içinde yatarken halde buldu. İki komşusu da oğlunun yanında cansız bir biçimde yatıyordu.
Rusyn, “Kabuslarınızda dahi göremeyeceğiniz şeyler burada oluyordu” diyor.
Yerel yetkililere nazaran, Bucha’da sivil vefatları o denli süratli arttı ki, morgda yer kalmadı. Sokaklarda onlarca ceset yatıyordu. Ölenlerin bir kısmı kent merkezindeki St. Andrew Kilisesi’nin yanındaki toplu mezara ve ayrıyeten çabukla kazılmış çukurlara gömüldü.
Geçtiğimiz perşembe günü belediye çalışanları son üç gün içinde topladıkları cesetleri bir minibüse yükledi, mezarlığa getirdi. Tam 33 siyah ceset poşeti vardı. Bir torbada 12 yaşındaki çocuğun cansız vücudu yatıyordu.
‘VURDULAR, ÜZERİNE BASIP GİTTİLER’
Yablunska Caddesi’nin ardında, iki Rus askeri, Lenoid isimli bir adamın evraklarını denetim ederken, Iryna Hryhorivna, apartman penceresinden sessizce olanı biteni izliyordu.
Lenoid, dokümanları aldıktan sonra ardını döndüğünde askerlerden biri silahını çıkardı. Iryna Hryhorivna, “Onu tam başından vurdu. Penceremin önündeki otomobilin çabucak yanına düştü. Üzerine basıp çekip gittiler” diye anlatıyor.
Rusya’nın tüm inkarlarına karşın, Alman istihbarat teşkilatı BND, Rus askerlerinin sivil cinayetleri tartıştığı ses kayıtlarına ulaştı. Almanya’nın tezine nazaran kelam konusu ses kayıtları katliama Wagner Kümesi’nin da dahil olduğunu ve Rus askerlerinin sivilleri kasıtlı olarak maksat aldığını kanıtlıyor. Bucha’dan gelen ses kayıtları katliamın ferdî olarak denetimden çıkmış askerler tarafından değil sistematik olarak gerçekleştirildiğini ortaya koyuyor. BND sivillerin gaye alınmasını, Rusya’nın askeri stratejisinin bir modülü olarak pahalandırıyor. Alman istihbarat uzmanları sivil cinayetlerinin merkezi bir buyrukla işlenmesinin olası olduğunu açıkladı.
Buça civarında, Rus kuvvetleri çıkmaza girmişti. Ukrayna ordusu birlikleri, Buça ve öbür Rus işgali altındaki bölgelerde gizlice çalıştı. Özel kuvvetler, Rus karakollarına el bombaları yağdırdı, topçu taarruzlarına rehberlik etti ve yüksek yerlerden kesin nişancılar ile ateş etti. Bu olanlardan sonra Rus askerleri, lokal nüfusu daha şiddetli bir biçimde incelemeye başladı.
ASKER AVINA ÇIKTILAR, KUŞKU ÇEKEN TÜM ERKEKLERİ TOPLADILAR
10 Mart’ta Rus birlikleri, Buça’nın yerleşim bölgelerini taradı, kapıları baltalarla kırdı, konutlara baskın düzenledi ve devam eden lokal meselelerin nedenini ortadan kaldırmaya çalıştı.
Rus birliklerinin emeli, ‘gizli askerleri’, bilhassa de 2014 yılında işgal ettikleri Donbas bölgesinde savaşanları bulmaktı. Bölgede savaşanlar listesindeki adamları ararken, kuşku uyandıran herkesi topladılar.
Şüphe uyandırdığı için toplanan erkekler çırılçıplak soyunmaya zorlandı ve bedenleri tarandı; askeri dövmeler, silah kullanımına işaret eden izler ve ellerinde tetik çekmeye bağlı oluşan nasırlar var mı yok mu diye ayrıntılıca bakıldı.
Igor Konovalov da Yablunska Caddesi’nde yaşıyordu ve kendini silah zoruyla çıplak buldu. Silahı tutan asker ona, “Sivil nüfusu öldürmeyeceğiz” diye teminat verse de yeniden de tehdidi ihmal etmedi: “Ama şu anda parmaklarımızın tetiğin üzerinde olduğunu unutmayın.”
Bucha civarında erkekler kaybolmaya başladı. Bedenleri günler sonra, elleri arttan bağlı bir biçimde sokakta bulundu.
Buça’da yaşayan Oleksandr Viktorovych, çok fazla insanın öldürüldüğünü anlatıyor, “İnsanları saklandıkları bodrumlardan çıkardılar, ellerini bağladılar, çömelttiler ve öldürdüler” diyor.
‘KAÇMAK İSTEYEN ADAM CANLI DİRİ YANMAYA MAHKÛM EDİLDİ’
Rus birlikleri mahallî halka meskenlerinden çıkmamalarını, sokakların yasak olduğunu, bilhassa de Rus kumandanların kasabanın güney sonu olarak belirlediği Yablunska’nın yasak olduğunu söyledi.
Ukrayna kuvvetleri yaklaşıyor ve Rus mevzilerini bombalıyordu. Savaş artık tam manasıyla Buça’ya gelmişti. Yerliler ise karar vermesi imkânsız bir ikilem ortasında kaldı; Buça’daki çabaya dayanmak ya da bölgeden çıkmaya yürek etmek.
Kaçmaya karar veren aileler, özel araçları ile Kiev’e hakikat yola çıktı. Rus birlikleri ise otomobillere ve tahliye otobüslerine ateş açtı.
Iryna Hryhorivna, şahit olduğu o anları şöyle anlatıyor: “İki çocuğu ile bölgeden kaçmaya çalışan bir adamın arabası önümüzden geçiyordu. Arabayı vurdular, alev aldı. Çocuklar kaçmayı başardı lakin adam canlı diri yanmaya mahkûm edildi.”
57 yaşındaki Tanya Nedashkivs’ka, Buça’da öldürülen kocasının yasını tutuyor.
‘YOLA ADIM ATARSANIZ ÖLÜRSÜNÜZ!’
Öğleden sonraları sokağa çıkma yasağının başlamasıyla birlikte Rus keskin nişancılar, Yablunska ve Vokzalna Caddeleri’nin kesiştiği noktadaki yüksek binalara çıkıp, konuşlanıyorlardı.
Iryna Hryhorivna, askerlerin onlara “Yoldan karşıya geçemezsiniz. Hiçbir yere gidemezsiniz. Kaldırıma ya da yola ayak basarsanız çabucak ölürsünüz” dediğini anlatıyor.
ŞEHİR 29 MART’TA KURTARILDI AMA…
Ukrayna ordusu, batıdan ve güneyden Buça’ya hakikat ilerledi. Rus kuvvetleri 29 Mart’ta kenti terk etmek zorunda kaldı.
Ukrayna birlikleri Buça’yı geri aldıktan bir gün sonra, Yablunska Caddesi’nde yaşayan Zubenko ailesi, 59 yaşındaki kuzenini ziyarete gitti. Bay Zubenko ve eşi, kuzenini konutundan 200 metre uzakta sokakta yatarken buldu. Bacaklarda üç, göğsünde ise iki kurşun yarası vardı. Cesedini yoldan alıp konuta getirdiler ve art bahçeye gömdüler. Kent geri alındı ancak geride çok fazla katledilen sivil kaldı…
Ortaya yeni çıkan deliller hem Almanya’da hem de dünya medyasında geniş yer aldı. İki eski Alman hükümet bakanı Putin de dahil olmak üzere Rus yetkililere karşı bir savaş cürümleri soruşturması açılmasını istedi.
The Wall Street Journal’ın ‘Horrors of Ukraine’s Bucha Laid Bare on Yablunska Street’ haberinden derlenmiştir.
