Ukrayna’daki savaş tüm suratı ile sürerken liman kenti Mariupol’de flaş gelişmeler yaşanıyor.
Haftalardır Rus kuşatmasında olan kentin Rus denetimine geçtiğini kalan Ukrayna birliklerinin Azovstal fabrikasına sıkıştığı açıklandı.
Rusya Mariupol’de kenti savunan Ukrayna kuvvetlerine hayatlarını kurtarmak üzere silah bırakıp teslim olmaları için fırsat sunmuş ve bunun için saat vermişti.
İŞTE RUSYA’NIN ŞARTLARI
‘Teslim olun’ daveti yapan Moskova, fabrikada sıkışan kalan Ukrayna birliklerin bağışlanacağını duyurmuş ve kurallarını açıklamıştı.
Moskova teslim olunduğunun evvelden açıklanması gerektiğinin altını çizerken Ukrayna askerlerinden bu durumu Rus birliklerine bildirmek için beyaz bayrak sallamaları istenildi.
UKRAYNA’DAN KARŞILIK GELDİ
Ukrayna’nın Odesa Milletvekili Oleksiy Goncharenko, kentteki birliklerin ‘sonuna kadar savaşacaklarını’ söyleyerek Rusya’nın teklifini reddetti.
Rusya’nın denetimindeki Kırım ile doğudaki Donbas bölgesi ortasında karadan ilişkiyi sağlayacak bir pozisyonda olduğu için Mariupol’ü ele geçirmek Rusya açısından stratejik değer taşıyor.
Rusya’nın denetimindeki Kırım ile doğudaki Donbas bölgesi ortasında karadan ilişkiyi sağlayacak bir pozisyonda olduğu için Mariupol’ü ele geçirmek Rusya açısından stratejik ehemmiyet taşıyor.
Mariupol’un devam eden kuşatmayı ‘gerçek bir soykırım’ olarak nitelendiren Goncharenko, ‘Dün onlarla konuştum ve sonuna kadar savaşacaklarını biliyorum’ dedi.
BBC’ye konuşan Ukrayna milletvekili Oleksiy Gonçarenko ise Mariupol’deki Ukraynalı askerlerin Rusya’ya teslim olmayacağını söyledi.
BAŞBAKAN AÇIKLADI: MARIPUPOL DÜŞMEDİ
ABC televizyonuna konuşan Ukrayna Başbakanı Denis Şmihal ise ‘Şehir hala düşmedi’ dedi ve Ukrayna askerlerinin kentin kimi bölgelerini denetim etmeye devam ettiğini de kelamlarına ekledi.
Shmyhal, bu hafta Washington’da yapılacak Milletlerarası Para Fonu ve Dünya Bankası toplantılarına katılacağını ve Ukrayna için daha fazla mali yardım isteyeceğini söyledi.
MARIUPOL RUSYA İÇİN NEDEN DEĞERLİ?
Ukrayna’nın güneydoğusundaki liman kenti Mariupol, Rusya’nın en ağır bombardımanına maruz kalan ve en çok hasar gören kent. Mariupol, Moskova’nın Ukrayna’daki askeri harekâtı açısından hayli kıymetli. Pekala neden?
Mariupol’u almanın Rusya açısından değerli bir stratejik kazanım, Ukrayna içinse büyük bir darbe olmasının dört ana nedeni var. Coğrafik olarak, Mariupol kenti haritada küçük bir alanı kaplıyor, lakin Kırım Yarımadası’ndan harekete geçen Rus kuvvetlerinin önünde mahzur oluşturuyor.
Bu kuvvetler, Ukrayna’nın doğusunda Donbas bölgesindeki Rusya yanlısı ayrılıkçı güçlerle irtibat kurmak için kuzeydoğuya gerçek ilerlemek istiyor.
Ukrayna ordusunun Avrupa’nın en büyük çelik fabrikası Azovstal’da sıkışıp kaldığını söyleyen Bakanlık Sözcüsü Tüm-general Igor Konaşenkov, “yaşamak için tek şansınız” diyerek tesistekileri silah bırakmaya çağırdı.
İngiltere Müşterek Kuvvetler Komutanlığı’nın eski kumandanı General Richard Barrons, Mariupol’u ele geçirmenin Rusya’nın savaş eforları için hayati kıymet taşıdığını söylüyor:
“Ruslar bu savaşı muvaffakiyetle sonuçlandırdıklarını hissettiklerinde, Rusya’dan Kırım’a bir kara köprüsünü tamamlamış olacaklar ve bunu büyük bir stratejik muvaffakiyet olarak görecekler.”
Mariupol ele geçirilirse, Rusya da Ukrayna’nın Karadeniz kıyı şeridinin yüzde 80’inden fazlasının tam denetimini elde etmiş olacak, deniz ticaretini kesecek ve onu dünyadan daha da tecrit edecek.
Kenti savunan Ukraynalılar son üç haftadır ilerleyen güçlere karşı direnerek çok sayıda Rus askerini meşgul etmeyi başardılar. Kenti süratli bir biçimde ele geçiremeyince Rus kumandanları, eski kuşatma taktiklerinin 21. yüzyıl versiyonuna başvurmaya yöneldi.
Mariupol’u top, roket ve füze yağmuruna tuttular; kentin yüzde 90’ından fazlası hasar gördü. Ayrıyeten elektriğe, ısıtmaya, pak suya, besine ve tıbbi gereçlere erişimi kestiler; insan imali bir insani felaket yarattılar. Moskova ise 21 Mart saat 05:00’e kadar teslim olmayı reddettiği için Ukrayna’yı suçluyor. Ukraynalı bir milletvekili Rusya’yı “Mariupol’u aç bırakarak teslim almaya çalışmakla” suçladı.
Ukrayna, kenti son askerine kadar savunma kelamı verdi. Durum hakikaten de o hale gelebilir. Rus birlikleri yavaş yavaş merkeze hakikat ilerliyor. Rastgele bir uygulanabilir barış muahedesi olmadığından, Rusya muhtemelen bombardımanını ağırlaştıracak ve bunu yaparken kenti savunan silahlı güçlerle sayıları hala 200 binden fazla olan sivil nüfus ortasında neredeyse hiç ayrım yapmayacak.
Rusya, Mariupol’de denetimi ele alırsa, 1000 kişilik tabur taktik kümeleri halinde organize olmuş 6000’e yakın askerini, Ukrayna etrafındaki öbür Rus cephelerini güçlendirmek için kullanabilecek.
Bunları nerede yine konuşlandırılabileceğine dair birkaç mümkünlük var:
- Donbas bölgesinde Kremlin yanlısı ayrılıkçılarla savaşan Ukrayna birliklerini kuşatmak üzere kuzeydoğuya ilerlemek
- Batıya, Ukrayna’nın Karadeniz’e açılan son kapısı olacak Odessa’ya hakikat ilerlemek
- Kuzeybatıda Dnipro kentine yanlışsız ilerlemek
- Ukrayna’dan Rusya’nın ‘Mariupol’ü teslim edin’ talebine ret
UKRAYNA İKTİSADINI ÇÖKERTMEK
Mariupol, Karadeniz’in bir modülü olan Azak Denizi’nde uzun vakittir stratejik açıdan değerli bir liman kenti. Derin rıhtımları ile Azak Denizi bölgesinin en büyük limanıdır ve kıymetli bir demir-çelik tesisine sahip. Olağan vakitlerde Mariupol, Ukrayna’nın Orta Doğu ve ötesindeki müşterilere giden çelik, kömür ve mısır için değerli bir ihracat merkezi.
Moskova’nın 2014’te Kırım’ı ilhak etmesinden bu yana Mariupol, yarımadadaki Rus güçleri ile bağımsızlığını ilan eden Donetsk ve Luhansk cumhuriyetlerindeki Kremlin yanlısı ayrılıkçılar ortasında sıkışmış durumda.
Mariupol’u kaybetmek, Ukrayna iktisadından geriye kalanlara büyük bir darbe olacak. Mariupol ismini, kenti Karadeniz’in geri kalanına bağlayan Azak (Azov) Denizi’nden alan Azak Taburu isimli Ukraynalı milis güçlere konut sahipliği yapıyor. Azak Taburu, Neo-Naziler de dahil olmak üzere çok sağcıları barındırıyor.
Ukrayna’nın savaşan kuvvetlerinin yalnızca çok küçük bir kısmını oluştursalar da, bu Moskova için faydalı bir propaganda gereci oldu ve Rusya halkına, Ukrayna’da savaşmak için gönderdiği gençlerin, komşularını Neo-Nazilerden kurtarmak için orada olduklarını söylemesi için bir mazeret sundu.
Rusya, değerli sayıda Azak Taburu savaşçısını canlı ele geçirmeyi başarırsa, Ukrayna’yı ve hükümetini itibarsızlaştırmaya yönelik süren enformasyon savaşının bir kesimi olarak Rus devlet denetimindeki basında bunlara geniş bir halde yer verecek.
Rusya’nın Mariupol’ü ele geçirmesi, bu savaşta her iki taraf için de ruhsal olarak kıymetli olacak. Mariupol’da Rus zaferi, Kremlin’in devlet denetimindeki medya aracılığıyla halka Rusya’nın emellerine ulaştığını ve ilerleme kaydettiğini göstermesini sağlayacak.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin için bu savaş kişiselmiş üzere görünüyor ve tüm bunların tarihî bir değeri var. Putin, Ukrayna’nın Karadeniz kıyı şeridini, Novorossiya (Yeni Rusya) olarak görüyor (18. yüzyıldaki Rus imparatorluğuna kadar uzanan Rus toprakları).
Putin bu kavramı “Rusları Kiev’deki batı yanlısı bir hükümetin zulmünden kurtarmak” olarak yine canlandırmak istiyor. Mariupol şu anda bu emele ulaşmasının önünde mahzur duruyor.
Ancak Ukraynalılar için Mariupol’ün kaybı yalnızca askeri ve ekonomik olarak değil, tıpkı vakitte karada savaşan ve ülkelerini savunan bayan ve erkeklerin morallerine de büyük bir darbe olacaktır. Rusların ele geçirmesi halinde Mariupol, stratejik olarak çok daha az kıymetli olan Herson’dan sonra denetimi alınan birinci büyük kent olacak.
Moral bakımından bir öteki istikameti ise caydırıcılık. Mariupol büyük bir direniş gösterdi fakat bunun bedeli ağır oldu. Kent yerle bir edildi. Rusya’nın sonunda bombalayıp teslimiyete zorladığı ve enkaza çevirdiği Grozni ve Halep ile birlikte tarihe geçecek. Buradan öbür Ukrayna kentlerine verilen bildiri çok net: Mariupol üzere direnmeyi seçerseniz tıpkı bahtı paylaşırsınız.
İngiliz General Richard Barrons, “Ruslar Mariupol’a giremediler” diyor ve ekliyor: “Tanklarıyla giremedikleri için onu enkaza çevirdiler. Kendileri için değerli olan öteki bir yerde de bunları görebiliriz.”
