Bütün dünyanın gözü, geçtiğimiz pazar günü yapılan Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimindeydi. Klâsik partilerin hezimete uğradığı seçimde Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Ulusal Bütünleşme (RN) hareketinin adayı Marine Le Pen ikinci çeşide kaldı. Macron oyların yüzde 27,9’unu, çok sağcı rakibi Le Pen ise yüzde 23,2’sini almayı başardı.
Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partisinin önderi sosyalist aday Jean-Luc Melenchon ise yüzde 22 oyla seçimi üçüncü sırada tamamladı.
Mevcut Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve çok sağcı rakip Marine Le Pen, pazar günü yapılacak ikinci cins oylaması öncesinde televizyon programında karşı karşıya geldi. Fotoğraf: AP
CANLI TARTIŞMAYI KİM KAZANDI?
İkinci cins seçimlerine sayılı günler kala Emmanuel Macron ve Marine Le Pen, canlı yayın tartışmasında karşı karşıya geldi. Kararsız seçmenlerin oylarını almak için kıyasıya gayret veren iki önder, hayat pahalılığından güç fiyatlarındaki artışa, AB ilgilerine, Ukrayna savaşına ve göç başlıklarında izleyecekleri siyasetleri açıkladı.
2 saat 45 dakika süren münazara sakin başlasa da değerli meselelerin konuşulmaya başlamasıyla sonlar gerildi. 2017’deki seçimlerde telaşlı ve saldırgan olan Le Pen, bu defa daha serinkanlıydı. Ortadan geçen beş yıl akabinde daha agresif olan ve karşısındakinin kelamını kesen Macron oldu.
Macron, Covid-19 pandemisi ve doğu Avrupa’da başlayan savaş üzere kuvvetli bir süreci yönetim ettiğini belirterek, Fransa’nın önümüzdeki süreçte daha güçlü bir ülke haline geleceğini söyledi. Le Pen ise barış ve kardeşliğin önderi olacağını tabir ettikten sonra, “Fransızlara, kendi ülkelerinde öncelik vermeliyiz” dedi.
HAYAT PAHALILIĞI ANA GÜNDEMDİ
Kampanyasının başından itibaren hayat pahalılığıyla savaşacağını söyleyen Le Pen, “Enerjide KDV’yi kalıcı olarak kaldıracağım. 30 yaş altı beşerler için de gelir vergisi olmayacak” dedikten sonra, Macron’un siyasetlerinin hayat pahalılığını arttırdığını belirtti. Sağcı önder ayrıyeten, Macron’u emekli maaşlarını düşürmekle eleştirdi.
12 adayın yarıştığı Fransa Cumhurbaşkanlığı seçiminde, 48,7 milyon seçmenin yüzde 74’ü sandık başına gitti. Fotoğraf: Alamy
LE PEN, UKRAYNA SİYASETİNDE ÇARK ETTİ!
Seçimlerinin tahminen de en can alıcı konusu AB bağları ve Ukrayna savaşında iki adayın ne söyleyeceği merakla bekleniyordu.
Kremlin idaresiyle yakın bağları olduğu için sıklıkla eleştirilen Le Pen, Ukrayna’ya silah sağlamanın Fransa’yı da savaşa sokabileceği ihtarından sonra, seçilmesi durumunda Ukrayna’ya dayanağı sürdüreceklerini söz etti.
Tam bu noktada ipler gerildi ve Macron, Le Pen’in 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhakını tanıyan bir siyasi önder olduğunu söyledi ve devam etti: “Rusya ile diyalog kurduğunuzda, bankacınızla konuşuyormuş üzeresiniz. Siz Fransa’nın çıkarlarını savunamazsınız zira çıkarlarınız Rusya ile temaslı. 2015 yılında bir Rus bankasından kredi aldınız ve hala geri ödemediniz.”
Le Pen ise bu hücum karşısında, “Ben bir vatanseverim. Her vakit Fransa’yı ve Fransızları savundum. Her vakit ve her koşulda…” demekle yetindi.
MACRON: SÖYLENENLER FREXİT MANASINA GELİYOR
AB ilgileri üzerine seçim periyodunda yaptığı konuşmaları değiştiren Le Pen, Avrupa Komitesi’ni devre dışı bırakacak bir değişime gidilmesi gerektiğine işaret etti ve “Ulusların Avrupası”nı oluşturacaklarını söyledi.
Bunun üzerine Macron’dan “Hayal satıyorsunuz” dedikten sonra, bunun “Frexit” manasına geldiğini söyledi. Macron’un bu çıkışı üzerine Le Pen, “Fransa, Avrupa Birliğinde ülke çıkarlarını korumakta başarısız oldu. Biz, Fransız üreticilere ziyan veren ticari mutabakatları terk edeceğiz” tabirini kullandı.
Tartışma bilhassa “göç” başlığına gelindiğinde giderek sertleşmeye başladı. Le Pen, sığınmacı ve mülteciler konusunda giderek telaffuz dozunu arttırdı. Sağcı önder, “anarşik ve kitlesel göçe” karşı gereken adımları atacaklarını ve Fransa’dan kimin ayrılıp kimin kalacağını belirleyecek bir referandum yapılacağını söyledi.
FRANSA HALKI MACRON’U DAHA İKNA EDİCİ BULDU
Programın akabinde Fransız yayıncı BFMTV tarafından yapılan ankete nazaran, Le Pen’in güçlü performansına karşın seçmenler ortasında tartışmanın galibi Macron oldu. Anketlere nazaran, izleyicilerin yüzde 59’u Macron’u daha ikna edici buldu.
Bu sonuca karşın, Avrupa’nın yakın tarihinde Brexit referandumunun akabinde epeyce kritik bir noktada duran Fransa’da seçim öncesinde tablo bir oldukça bilinmeyen. Fransa’nın önünde duran yapısal sıkıntılar nedeniyle, çok sağcı aday Le Pen’in bir sürpriz yapabileceği üzerinde duruluyor.
Avrupa içerisinde yaşanan ekonomik, siyasal ve jeopolitik krizin nasıl bir yola gireceği Fransa seçimlerinden sonra muhakkak olacak. İşte, 7 soruda Avrupa’nın yazgısını belirleyecek Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri…
Cumhurbaşkanlığı vazifesini sürdüren Emmanuel Macron, seçim günü Le Touquet bölgesinde oyunu kullandı. Fotoğraf: AP
İLK TIPTA NELER OLDU?
12 adayın yarıştığı Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci tipinde hiçbir aday, gerekli yüzde 50 salt çoğunluğu elde edemedi. 48,7 milyon seçmenin yüzde 26’sı sandığa gitmeyince, son yılların en düşük iştirakli seçimi yaşandı.
Fransa’nın ulusal kahramanı Charles de Gaulle’ün “Fransızlar birinci tıpta kalpleriyle, ikinci çeşitte akıllarıyla oy verir” söylemi gerçek oldu; sandık başına giden ve siyaset lisanında “faydalı oy” kullanan seçmen, Macron ve Le Pen’i ikinci çeşide taşıdı.
2017 seçiminden sonra üslubunu yumuşatan Le Pen’in oylarını arttırması kimi çevrelerce tasa ile karşılandı. Le Pen birinci tıpta, 2017’deki seçimlerde aldığı yüzde 21 oranındaki oyunu 2 puandan fazla artırarak ikinci cinste kıymetli bir moralle girdi.
Macron, Le Pen ve Melenchon yüzde 20’nin üzerinde oy alırken, son devirde isminden ziyadesiyle bahsettiren çok sağcı adaylar Eric Zemmour (yüzde 7) ve Valerie Pecresse’in (yüzde 4) oy alması Fransa sağında şok tesiri yarattı.
İkinci tıp kampanyasına çıkan Macron, cumartesi günü Güney Fransa’nın Marsilya kentinde düzenlenen bir kampanya mitinginde halkla buluştu. Fotoğraf: AP
İKİNCİ ÇEŞİTTE MACRON NE YAPACAK?
Macron’un başkanlık devrine ait Hurriyet.com.tr’nin sorularını yanıtlayan Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, Cumhurbaşkanı Macron’un 2002’de Cumhurbaşkanlığı yapan Jacques Chirac’dan sonra liderlik krizinin içinden sıyrılan bir Cumhurbaşkanı olduğuna değindi.
Macron’un seçildiği dönemki siyasal pozisyonuna ait, “Partisi yok, tabanı yok, o güne kadar rastgele bir devlet başarısı olmadığını görmüştük. İktidar olduğu vakit kendisini ‘ben liberal sosyalistim’ diye adlandırıyordu” ifadesini kullanan Özülker şöyle devam etti:
“Pandemi devriyle birlikte dünyanın zirve taklak olan tertibi eklenince Macron bütün denetimlerini kaybetti. Lakin bunun yanında da kendisi uzun vadede ayakta tutabilmek için arayışlara girdi. Sonuçta ‘Sarı Yelekliler’ üzere birtakım olayları gördük. Ekonomik açıdan gerileyen bir toplum yapısı içinde Le Pen’i aratmayacak bir tavır içerisine girdi. Ve Fransa tarihinde görülmemiş bir tutuculukla karşı karşıya kaldı. İslamofobi ve bir yandan da ekonomik düşüncelerle bir arada Fransa, bir gerileme periyoduna girdi. Tüm bunlar yaşanırken de yeni önder gözüyle bakılacak kimse çıkmadı.”
‘AŞIRI SAĞA’ KARŞI DAYANAK İSTEDİ
Birinci tıbbın akabinde Macron, oyların yaklaşık üçte birinin çok sağa gitmesi ve Boyun Eğmeyen Fransa hareketinin kendisine açık takviye verememesinin arından sağ seçmene seslenerek Le Pen’e karşı adeta “baraj” inşa etmeye çalışıyor.
Haliç Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Bağlantılar kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Aylin Ünver Noi, Fransız seçimlerine ait şunları söyledi:“Macron’u ülke iktisadı üzere zorlayıcı mevzuları var. Aslında bu olaylardan evvel de Sarı Yelekliler vardı. Macron vakit zaman Fransa içerisinde eleştirilen bir önder. Lakin Macron’un son zamanlardaki Koronavirüs ile uğraş olsun, Rusya konusunda dış siyasette gösterdiği tutum farklı bir senaryo ortaya çıkardı. Bu yeni çıkan ortamda Le Pen’i zorlayacak durumların olduğunu görüyoruz.” >>
Özellikle, birinci cinste seçmenin toplam yüzde 32 oranında oy verdiği çok sağa karşı baraj oluşturacaklarını açıklayan Macron, seçmenden ikinci cinste tekraren siyasi farklılıkları bir kenara bırakan ve çok sağa geçit vermemek istiyor.
Macron, Fransa’nın doğusundaki Mulhouse’da bulunan rehabilitasyon ve eğitim merkezini ziyareti sırasında destekçileriyle buluştu. Fotoğraf: AP
Fakat, Macron’un önündeki tek sorun çok sağ ile uğraş değil. Eleştirmenlerin büyük bir kısmı, Macron’un Le Pen’e geçit vermemek için sağa kaymasının soldan gelecek oyları kaybetmesine neden olabileceği görüşünde.
Macron’un kampanyasının sözcüsü ve milletvekili Sacha Houlié, cumhurbaşkanının “baraj” stratejisini güçlendirmeyi hedeflediğini söyledi. Soldan gelen tenkitlerin haklılığına değinen Houlié, çok sağ tarafından desteklenen argümanların kullanılmasının “hata” ve “gaf” olduğunu söyledi.
Fakat pek çok seçmen Marcon’un çok sağ karşısında oluşturduğu politik baraja ikna olmuş değil. Örneğin, tarihçi ve muharrir Alexis Lévrier, Macron’un çok sağın yükselişine ister istemez katkıda bulunduğu görüşünde.
MACRON, LE PEN’İN OYLARINI BÖLMEYE ÇALIŞIYOR
Macron’un izlediği siyasete değinen eski milletvekili Aurélien Taché, 2017 seçimlerinin siyasi farklılıkları bir kenara bırakan ve Le Pen’e karşı birleşen bir seçenek inşa edildiği için kazanıldığını söyledi ve devam etti:
“Macron’ın temel olarak soldan gelecek oyları hesaba katması gerekiyor. Ancak şu ana kadar onları dikkate almıyor. Le Pen’in oylarını bölmeye çalışıyor ama bu ‘yüksek riskli bir hamle’; sağa çok ödünler veriliyor.”
Le Pen’in seçim stratejisine ait açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Aylin Ünver Noi, “Marine Le Pen’in Avrupa Birliği ile ilgili baba Le Pen’den bu yana ileriye sürdüğü bir tavırı var. Gerçi Le Pen bu hali biraz daha değiştirdi. Eski Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle’ün haline geldiğini görüyoruz. Yani daha federal bir AB değil de daha hükümetler ortası bir birlik anlayışı var. Bunlar ne kadar karşılık bulur bilemiyoruz” dedi. >>
Öyle ki, böylesine hassas bir istikrar siyaseti Macron’un sağa karşı baraj inşa etme gayretini da karmaşık hale getiriyor. Örneğin, Paris’in güneybatısında büyük bir Müslüman nüfusa sahip bir personel bölgesi olan ve Mélenchon’un kalesi olan Trappes üzere ilçeleri Le Pen’e karşı oluşturulan ittifaka katılmaya ikna etmesi gerekecek.
Ulusal Bütünleşme hareketinin adayı Marine Le Pen, kuzey Fransa’nın Henin-Beaumont kentinde oyunu kullandı. Fotoğraf: AP
LE PEN İMAJINI NASIL YUMUŞATTI?
Seçim öncesi telaffuzlarını yumuşatan Le Pen’in yükselişi sol ve liberal etraflarda tasa yaratıyor.
Seçim kampanyası periyodunda Fransa’nın kuzeyinde bulunan kıyı kenti Dunkirk’e giden Le Pen’in burada başörtülü Müslüman bir kızla fotoğraf çektirmesi Le Pen’in imajını yumuşatma eforu olarak değerlendirildi.
Hafta başında, AB’nin yolsuzlukla uğraş kurumu Olaf, Ulusal Birlik partisi başkanı Marine Le Pen ve babası dahil olmak üzere birkaç parti üyesinin Avrupa Parlamentosu üyeliği devirlerinde 620 bin Avro’yu zimmetine geçirmekle suçladı. Olaf tarafından hazırlanan raporda, Le Pen’in 2004-2017 yılları ortasında Avrupa Birliği fonlarından 137 bin Euro’nun kendi çıkarları için kullanıldığı belirtildi.
Bu hareket Le Pen’in kampanyası için adeta bir dönüm noktasıydı. Bu hareketiyle, Macron tarafından yöneltilecek ithamların önüne geçmiş oldu. Ama bu sefer de çok sağcı rakibi Éric Zemmour tarafından maksat gösterildi. Zemmour, Le Pen’in taviz verdiğini ve hareketten uzaklaştığını ileri sürdü.
Yorumcular, Le Pen cephesindeki ölçülü görünümünün “usta işi” bir taktik değişiklik olduğu üzerinde hemfikirdi. Ölçülü sloganlarıyla “tepkili” seçmenin bir kısmının gönlünü kazanan Le Pen anketlerde süratle yükseliyordu.
HER ŞEY ‘UNUTTURMAK’ İÇİN
Beş yıldır parlamento üyesi olan 53 yaşındaki Le Pen, radikal sağ imajını unutturmak için türlü yollara başvurdu. Sık sık, kedisiyle poz veren ve daima gülmeye başlayan 53 yaşındaki siyasetçi, seçim çalışması periyodunda gençlerle manzara vermeye kıymet verdi.
Elbette kendi seçmenini için de planları vardı; Le Pen, öncelikle göçmenlerin ve yabancıların haklarını kısıtlayacak yasa değişiklikleri için referanduma gideceklerinin kelamını verdi. Akabinde sıhhat hizmetlerinde ve toplumsal yardımlarda öncelikli olarak Fransız vatandaşlarına öncelik vereceklerini, göçmenlere verilen takviyenin ise azaltılacağını vurguladı. Bununla da hudutlu kalamadı, Fransa’da doğan ancak ebeveynleri yabancı olan çocukların vatandaşlık haklarının iptal edileceğine değindi.
Hiç elbet Le Pen’in ikinci çeşide kalması yalnızca bir imaj tazeleme çalışmasının sonucunda olmadı. Le Pen’in siyasi mesleği boyunca birinci sefer iktidara bu kadar yakın olması, ortaya çıkan siyasal kurallara ait belirlenen stratejinin bir sonucu.
KÜÇÜK KASABALARA, KÖY PAZARLARINA GİDİYOR
Le Pen, hükümet zıddı protestolara dönüşen “Sarı Yelekliler” hareketleri hakkındaki tahlilini her fırsatta lisana getirdi. Macron’un ülkeyi bölen, kutuplaştırıcı bir figür olduğunu ileri süren Le Pen, Cumhurbaşkanının sıradan insanın günlük korkularından bihaber olduğunu belirtiyordu. Evvelki iki başkanlık kampanyasının tersine öfkeli bir imaj vermeyi bırakmıştı.
Fransa için sükûnet ve refah istediğini söyleyen Le Pen, Macron’un böldüğü Fransa’yı tekrar birleştireceğini söz ediyordu. Popülist siyaseti ustalıkla kullanan sağın en güçlü adayı, büyük mitingler düzenlemek yerine küçük kasabalara, köy pazarlarına giderek halkla buluştu.
İnsanlarla fotoğraf çektiren Le Pen, evvelki seçimlerde olduğu üzere radikal biçimde göçmen aksiliğini kampanyasında kullanmadı. Onun yerine, Ukrayna’da başlayan savaş sonrasında ortaya çıkan güç krizi nedeniyle ekonomik krizin kapıda olduğunu ve hayat pahalılığının giderek artacağı üzerinden kampanyasını yürütmeye odaklandı.
Le Pen’in ölçülü tavrını eleştiren eski milletvekili yeğeni Marion Maréchal, Eric Zemmour’u desteklediğini duyurması Le Pen cephesinde şok tesiri yaratmıştı. Fotoğraf: AP
YAŞADIĞI MAĞDURİYETİ ANLATTI, OYLARINI ARTTIRDI
Le Pen’in bir sonraki stratejisi ise başarısızlıklar ve toplumsal önyargılar sonucunda yaşadığı mağduriyeti kullanmaktı.
Aşırı sağcı olan babası Jean-Marie Le Pen’in kızı olarak güç bir çocukluk geçirdiğini söyleyen Le Pen, babasına düzenlenen suikastlar ve annesi Pierrette Lalanne’nın Playboy mecmuasına verdiği çıplak pozlar nedeniyle genç yaşta büyük travmalar yaşadığını anlatmaktan çekinmedi.
Le Pen’i ölçülü olmakla eleştiren eski milletvekili yeğeni Marion Maréchal’in, Zemmour’u desteklediğini duyurması Le Pen cephesinde şok tesiri yaratmıştı. Maréchal’i kendisinin büyüttüğünü söyleyen Le Pen’in kameralar karşısında duygulanması anketlere olumlu yansımıştı.
::::: KUTU4::::Hafta başında, AB’nin yolsuzlukla uğraş kurumu Olaf, Ulusal Birlik partisi başkanı Marine Le Pen ve babası dahil olmak üzere birkaç parti üyesinin Avrupa Parlamentosu üyeliği periyotlarında 620 bin Avro’yu zimmetine geçirmekle suçladı. Olaf tarafından hazırlanan raporda, Le Pen’in 2004-2017 yılları ortasında Avrupa Birliği fonlarından 137 bin Euro’nun kendi çıkarları için kullanıldığı belirtildi.
Aile anılarını anlattıkça duygulanan Le Pen, anketlerde süratle yükseliyordu.
Geçtiğimiz hafta, uluslu pazar araştırma ve danışmanlık şirketi Ipsos tarafından yapılan ankette, pek çok insanın ekonomik kriz ve hayat pahalılığıyla uğraşta Macron kadar Le Pen’e de inanç duyduğu ortaya çıkmıştı. Niyet kuruluşu Fondation Jean-Jaurès de benzeri bir biçimde, seçmenlerin artık Le Pen’i eskisi kadar tehlikeli bulmadığını ileri sürmüştü.
SEÇİMLER AB İÇİN NE MANA TAŞIYOR?
Doğu Avrupa’da devam eden savaş pek çok dengeyi yerle bir etti. Uzun vakittir, NATO ve Avrupa Birliği ortasında yaşanan ismi konulmayan kriz Ukrayna savaşı nedeniyle rafa kaldırılmıştı ki, yaşanan güç krizi ve muhtemel ekonomik kriz senaryoları AB’nin içinde farklı seslerin çıkmasına yol açtı.
Almanya’nın güç krizi nedeniyle Rusya ile yaşanan sıkıntıları çözme gayreti gündeme gelirken, Fransa seçimleri sonrasında ortaya çıkacak tablonun AB’nin yeni periyot siyasetinin değişmesine neden olabileceği üzerinde duruluyor.
Özellikle, bir evvelki seçimde AB’nin ve NATO’nun varlığını sorgulayan Le Pen’in Cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturmasının Avrupa’da birçok şeyi kökten değiştirebileceği son aylarda sıklıkla lisana getiriliyor.
24 Mart 2017’de Rusya’nın başşehri Moskova’da Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’i ziyaret eden Le Pen, seçim kampanyası devrinde Fransa’nın Rusya ile bağlarını yine güçlendirmesi gerektiğine işaret ediyor. Fotoğraf: AP
WASHİNGTON’UN HİMAYESİNE BOYUN EĞMEYE KARŞIYIM
Geçtiğimiz yıllarda Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile görüşmelerde bulunan Le Pen’in NATO’ya karşı olan tavrı uzun vakittir gündemdeydi. Geçtiğimiz hafta içi milletlerarası basın mensuplarının da bulunduğu bir toplantıda konuşan Le Pen, seçilmesi halinde ülkesini NATO’nun askeri kanadından çekeceğini ve Rusya ile daha yakın iş birliği kuracağını söylemişti.
France 24’ün haberine nazaran, toplantıda NATO’nun beşinci hususuna hürmet duyduğunu belirten Le Pen, Fransız ordusunun ne NATO, ne de Avrupa ordusu komutası altına alınamayacağını belirtti.
“NATO ismi altında Washington’un himayesine boyun eğmeye karşıyım” diyen Le Pen, alacakları siyasal ve jeopolitik pozisyonun “Moskova’ya boyun eğme” olarak algılanmaması gerektiğinin de altını çizdi.
“Fransa’yı beş yıl içinde sisteme sokacağım” diyen Le Pen’e karşı Fransa halkını uyaran Macron ise şunları söyledi:
“Büyük demokrasilerle ittifaklarını sürdüren güçlü bir Avrupa’da yer alan Fransa istiyorum; Avrupa dışında popülist ve yabancı düşmanı olan müttefiklerle çevrili bir Fransa değil! Seçim sonuçları bizi yanıltmasın; hiçbir şey bitmiş değil. Önümüzdeki 15 gün ülkemiz ve Avrupa için belirleyici olacak.”
EKONOMİ SEÇİMLERE NASIL TESİR EDECEK?
İkinci tıp seçimlerinin mukadderatı adayların besin ve güç krizine ait tahlil teklifleriyle belirlenecek.
Dünyanın 7’inci, AB’nin ise 2’inci büyük iktisadına sahip ülkesi Fransa Covid-19 pandemisine karşın geçen yılı yüzde 7 ekonomik büyümeyle kapattı. Lakin buna karşın Ukrayna savaşı nedeniyle başlayan güç krizinin üretim dalına ne biçimde yansıyacağı ve bunun hayat pahalılığını nasıl etkileyeceği şimdi netlik kazanmış değil.
Macron’un destekçileri seçim merkezinde birinci tıp sonuçlarını kutladı. Fotoğraf: AP
Bu nedenle, hafta sonu yapılacak seçimlere satın alma gücündeki ani düşüşün, güvenlik ve göçmen siyasetinin tesir etmesi bekleniyor. Avrupalı başkanlar Rusya’ya yaptırımları arttırmaya hazırlansa da seçim gündemiyle çalkalanan Fransa’da temel sorun fiyatların çarşıya nasıl yansıyacağı.
Özellikle Macron Ukrayna gündemiyle fazlaca meşgul olduğu ve insanların ömür şartlarını düzeltmek için efor sarf etmediği gerekçesiyle tenkit oklarının gayesi haline gelmişti.
Sosyalist aday Jean-Luc Mélenchon ayların yüzde 20’sini alarak seçimi üçüncü tamamladı. Gayrette yeni bir safhaya geçildiğini söyleyen Mélenchon, seçmenlerine yaptığı konuşmada Le Pen’e tek bir oy dahi verilmemesini istedi. Fotoğraf: Alamy
SİYASİ YELPAZE NEDEN VE NASIL DEĞİŞTİ?
Geçtiğimiz hafta yapılan birinci çeşit seçimlerinde uzun yıllar boyunca ana aktör olan partilerin önemli oy kayıpları yaşadığına şahit olduk.
Emekli Büyükelçi Özülker, Fransa’daki klâsik partilerin içinde bulunduğu duruma ait, “Baktığımızda da şunu görüyoruz, merkez sağ ve sol artık bitti. Valerie Pecresse, Jacques Chirac’ın partisindendir. Birinci tıpta aldığı oy yüzde 4,8. Ki, Pecresse çok aklı başında bir merkez sağ liderdir” sözünü kullandı ve kelamlarına şu şeklide devam etti:
“Aynı halde Paris’in birinci bayan belediye lideri Anne Hidalgo, yüzde 1,7 oy aldı. Kendisi sol partinin temsilcisidir. Bu partiler geçmişte yüzde 20-25 marjında oy alan partilerdi. Pekala noldu, Jean-Luc Mélenchon ortaya çıktı. Almış olduğu yüzde 22’lik oy, ihmal edilebilecek bir oy değildir. Zira o komünist parti ile sosyalist zihniyetin de temsilcidir. Alınan oyların bütününe baktığımız vakit, çok sağ ve sol parti diye bakmak gerekiyor artık. Çok sağ yüzde 30, çok sol ise yüzde 20. Bu manada da merkeziyetçiliğin bittiğini görüyoruz.”
Merkez sağ merkez solda çok başarılı isimler var olduğunu lakin buna karşın oyları toplayamadıklarını söyleyen Özülker, “Çünkü endişeler telaşlar yerleşmiş durumda. Şu an ırkçılık konusunda çok büyük telaş yaratmamakta olan Macron, her durumda tercih edilecektir. Macron, Fransa’nın gözünde berbatın güzeli durumunda” dedi.
Seçimlerde hezimete uğrayan çok sağcı aday Eric Zemmour ikinci çeşitte Le Pen’i destekleyeceklerini açıkladı. Fotoğraf: AP
İKİNCİ TIPTA KİM KİMİ DESTEKLEYECEK?
Sol partili Jean-Luc Mélenchon çok sağcı aday Marine Le Pen’in ikinciliğini neredeyse elinden alıyordu lakin olmadı. Yüzde 21,7 oy alarak üçüncü sıraya oturan Mélenchon, elinde tuttuğu oy oranını bir yük merkezi olarak kullanıyor.
Öyle ki, seçim sonrasında bir açıklama yapan sosyalist aday, “Mücadelede yeni bir safhaya geçildi. Yaptığımız işle gurur duymalıyız. Tanınan bir kitle örgütledik” dedi ve ekledi:
“Sakın geri dönülemez bir yanılgı yapmayın. Bayan Le Pen’e tek bir oy dahi vermeyin!”
Bu davet sağa karşı kesin bir lisanla sarf edilse de Macron’a yönelik bir telaffuzda bulunmaması dikkat çekmişti. Çok sağcı aday Eric Zemmour ise ikinci çeşit için Le Pen’e dayanak davetinde bularak, “Destekçilerimi Le Pen’e oy vermeleri için çağırıyorum. Bazılarınızın istemeyeceğini biliyorum. Lakin her şeyden büyük bir şey var: Fransa” tabirini kullandı.
Jean-Luc Mélenchon’u destekçileri kent merkezlerinde kurulan seçim ekranlarından oylamayı takip etti. Fotoğraf: AP
Kısacası, merkez sağ aday Valeri Pecresse, sosyalistlerin adayı Anne Hidalgo, Komünist Parti’nin adayı Fabien Roussel ve Yeşiller’in adayı Yannick Jadot ikinci cinste Macron’a oy verilmesi daveti yaptı.
Aşırı sağcı adaylar Eric Zemmour ve Nicolas Dupont-Aignan ise kendi seçmenlerinden Le Pen’i desteklemelerini istedi.
Son haftaya giren seçim maratonunda adaylar kıran kırana rekabete girişilirken, partiler ortasında ağır kulis çalışmaları ve pazarlıklar dönüyor. Fransa’nın ve AB’nin mukadderatını belirleyecek seçimlerde iki farklı strateji karşı karşıya geliyor.
‘BEN İYİYİM’DEN ÇOK ‘O KÖTÜ’ SİYASETİ
Macron, “Aşırı sağa karşı cumhuriyetçi cepheyi” tekrar harekete geçirmeyi hedefliyor. 2017 seçimlerinde olduğu üzere, Fransız seçmenlerine seslenen Macron, Le Pen’in ekonomik programının eksik yanlarına değindikten sonra, sağ ve muhafazakâr adayların dahi Le Pen’e karşı birleşmesi için büyük efor sarf edecek.
Aşırı sağcı aday Le Pen ise ikinci çeşidi Macron’a karşı bir tıp referandum havasına dönüştürmeyi planlıyor. Macron’un iktisat siyasetlerine direnenlere seslenerek, “Macron dışında herkes” telaffuzunun toplumda kabul görmesine uğraşacak.
The New York Times’da yayımlanan “Macron Sets Out to Build a ‘Dam’ Against Le Pen. Can It Hold?”; “Emmanuel Macron Is Playing a Dangerous Game”; “A Reinvented Marine Le Pen Threatens to Upend French Elections”, The Guardian’da yayımlanan, “How Le Pen tried to soften image to reach French election runoff” ve France 24’de yayımlanan “Le Pen wants France out of NATO integrated command, backs NATO-Russia links” başlıklı yazılardan derlenmiştir.
