15 Ocak’ta Pasifik adası Tonga yakınlarında bir sualtı yanardağı patladığında dünya çapında büyük şok dalgaları ve korkutucu tsunamilere yol açtı. Bilim insanları ise Tonga yanardağının patlamasının ne kadar büyük olduğunu lakin artık anlamaya başlıyorlar.
Yeni yayınlanan NASA uydu datalarına nazaran, patlama yalnızca Tonga’nın birçoklarını bir kül bulutuyla kaplamakla kalmadı, meskenleri yok etti ve en az üç kişiyi öldüren bir tsunamiyi de tetikledi.
Üstelik bununla da kalmayıp uzayın sonuna ulaştı! Berkeley’deki California Üniversitesi’nden bir fizikçi ve yeni yayınlanan bir makalenin baş muharriri olan Brian Harding yaptığı açıklamada “Volkan patlaması, çağdaş çağda gördüğümüz en büyük uzay -rahatsızlıklarından- birini yarattı.” dedi.?
Tonga’daki yanardağ patlaması uzaydan bu türlü görülmüştü
Patlama, Dünya atmosferinin üst kısımlarında kasırga suratında rüzgarlara ve olağandışı elektrik akımlarına neden oldu.
TARİHTE ÖRNEĞİ YOK
Jeofizik Araştırmalar mecmuasında geçen hafta yayınlanan çalışma için araştırmacılar, NASA’nın İyonosferik Temas Gezgini’nden (ICON) ve Avrupa Uzay Ajansı’ndan gelen uydu bilgilerini kullandılar. Patlamadan sonra ortaya çıkan bir gaz ve parçacık bulutunun, iyonosfer olarak da bilinen Dünya atmosferinin üst kısımlarında, kasırga suratında rüzgarları ve olağandışı elektrik akımlarını tetiklediğini buldular.
Araştırmacılar, dataların, volkanın dünyanın en ince atmosferik katmanlarına güçlü rüzgarlar gönderdiğini gösterdiğini ve burada sürat kazandıklarını söyledi.
NASA, yaptığı açıklamada, “İyonosfere ve uzayın kenarına ulaştığında, ICON rüzgâr suratlarını saatte 450 mil / saat’e kadar çıkardı. Bu da onları vazifenin başlangıcından bu yana 120 mil rakımın altında ölçülen en güçlü rüzgarlar haline getirdi” dedi. (Dünyadaki en güçlü kasırgalar, saatte yaklaşık 200 mil azamî rüzgar suratına ulaşır)?
Bir öbür uydu fotoğrafı… Adaların jeolojik yapısı bile değişti!
Patlamanın şiddeti üst atmosferde, kuvvetli rüzgarlar tıpkı vakitte ekvatoral elektrojet ismi verilen ince, elektrikli, doğudan batıya akan bir akımı da etkiledi. Patlamadan sonra, akım olağan gücünün beş katına çıktı ve birkaç defa taraf değiştirdi.
Yaşananlar NASA’nın hazırladığı grafikte bu türlü anlatılıyor
YERDE OLAN ŞEY HAVAYI DEĞİŞTİRDİ!
Harding, Space.com’a “Ekvatoral elektrojet, ekvatorun yakınında dar bir bantta bulunan yüzlerce kilovatlık çok güçlü bir elektrik akımıdır” dedi ve ekledi “Tipik olarak doğuya gerçek akar ve bazen jeomanyetik fırtınalar tarafından bilakis çevrilebilir. Fakat birinci kere yerde olan bir şey nedeniyle büsbütün aksine döndüğünü ve güçlendiğini gördük.”
Bulgular, bilim insanlarının Dünya’daki olayların uzaydaki hava durumunu nasıl etkileyebileceği konusundaki araştırmalarına katkıda bulunuyor ve bu, daha tam olarak anlaşılamayan mevzuya ışık tutuyor.?
Patlamanın akabinde adayı kül ve toz bulutu kapladı, sayısız kişi konutundan oldu
Öte yandan daha fazla data toplamak ve bu alakayı ortaya çıkarmak için NASA, yaklaşmakta olan Geospace Dynamics Constellation’ın bir modülü olarak Dünya’nın üst atmosferine bir küçük uydu filosu göndermeyi planlıyor.
