Türkiye’nin ana sponsorları ortasında bulunduğu 50’yi aşkın ülke, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) veto sahibi beş ülkeyi bu hakkı kullandıklarında sorumlu tutmayı amaçlayan bir karar taslağı hazırladı. Kabul edilmesine kesin gözüyle bakılan tasarı, BMGK’nın 5 daimi üyesinden biri, yani ABD, Çin, Fransa, İngiltere ya da Rusya veto kullandığında 193 üyeli BM Genel Kurulu’nun direkt toplanmasını öngörüyor. Böylelikle veto hakkını kullanarak Kurul kararını engelleyen taraf, kendisini Genel Kurul’un önünde bulacak.
TÜRKİYE ANA SPONSOR
Türkiye’nin de iki yıldır üzerinde çalıştığı tasarıyı ABD ve Avrupa Birliği desteklerken, Lichtenstein tarafından 26 Nisan günü Genel Kurul’a sunulacak. Oylama dahi yapılmadan kabul edilmesi beklenen tasarı sayesinde, Güvenlik Konseyi’nin şeffaflığı ve hesap verilebilirliğinin arttırılması hedefleniyor. Türkiye açısından tasarının bir öteki ehemmiyeti de Filistin’in BM Genel Kurulu’ndaki harikulâde özel oturum haklarının korunması olacak.
GENEL KURUL’A YETKİ
BMGK’daki daimi üyelerin veto kullanırken iki sefer düşünmesini sağlamayı hedefleyen tasarı sayesinde, vetoya bahis olan problem hakkında Kurul üyesi olmayan ülkelerin de Genel Kurul’da kelam alması sağlanacak. Böylelikle temsil yeteneği en yüksek Birleşmiş Milletler organı olan Genel Şura, daha kıymetli bir platforma dönüşecek. BM Genel Konseyi, bu ay başında Rusya’nın Ukrayna konusunda Güvenlik Konseyi’nde veto hakkını kullanması üzerine acil bir özel oturum düzenlemek durumunda kalmıştı. Ukrayna savaşı ile ilgili vetoya takılan iki tasarı Genel Kurul’a taşınmış ve burada yapılan iki oylamada Moskova, Ukrayna’yı işgalinden ötürü kınanmıştı.
ZELENSKİ KONSEY’İ SUÇLAMIŞTI
İkinci kararda ise Ukrayna’ya insani yardıma müsaade vermesi için davette bulunulmuştu. Genel Kurul’daki her iki oylama da Rusya’nın BMGK’da karar tasarılarını veto etmesi sonrasında Kurul üyelerinin çoğunluğunun isteği ile gerçekleşmişti. Yeni düzenlemede, Konsey’de vetoya takılan karar tasarılarının Genel Kurul’a taşınması için artık oylama yapılması gerekmeyecek. Bu ortada savaşın başından bu yana Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile temasta bulunmayan, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’yle sırf bir defa telefonda görüşen BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, iki başkana görüşme talebi içeren birer mektup gönderdi. Zelenski, Konsey’i memleketler arası barışı muhafaza vazifesini yerine getirememekle suçlamıştı.
BMGK NEDİR?
İkinci Dünya Savaşı sonrasında oluşturulan BM Güvenlik Kurulu birinci defa 1946 yılında toplandı. Global barış ve güvenliği sağlamakla vazifeli bir organ.
KAÇ ÜYESİ VAR?
5 daimi, 10’u süreksiz toplam 15 üyeden oluşuyor. BMGK’nın memleketler arası barışın korunması için yaptırım ve güç kullanımına müsaade verme yetkisi bulunuyor.
HANGİ ÜLKELER DAİMİ ÜYE?
ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve Fransa daimi üyeler.
