Kuzen olan Lesia Orshoko ve Alona Chugai, hayatlarını kurtarmak için ülkelerinden kaçan milyonlarca Ukraynalı’dan yalnızca ikisi. Savaştan kaçanlar çoklukla Avrupa ülkelerine sığınırken, kuzenler rotayı İsrail’e çevirdi. Zira orada on yıllar evvel yapılan düzgünlüğün karşılığını ödemek için bekleyen biri vardı.
Sharon Bass’ın Yahudi olan büyükannesi, yaklaşık 6 milyon Yahudi’nin sistemli bir formda öldürüldüğü Holokost sırasında Ukrayna’da Lesia’nın büyükannesi tarafından kurtarılmıştı.
Holokost, Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyası periyodunda, Heinrich Himmler’in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen hudutlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi’nin sistematik biçimde öldürüldüğü bir soykırım olarak tarihe geçti.
Holokost, Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyası periyodunda, Heinrich Himmler’in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen hudutlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi’nin sistematik formda öldürüldüğü bir soykırım olarak tarihe geçti.
PAHA BİÇİLEMEZ BİR GÜZELLİĞİN KARŞILIĞI
Sharon, kuzenleri kabul etmenin ve yaklaşık 80 yıl öncesinin kıymet biçilemez güzelliğinin karşılığını vermenin bir onur olduğunu samimiyetle söylüyor.
“Tarih tekerrür ediyormuş üzere hissettim.”
Ukrayna’da taarruzların başladığını duyduğunda Sharon’ın aklına çabucak büyükannesi Fania Rosenfeld Bass ve Nazilerden saklanırken harika bir halde hayatta kalma öyküsü geldi.
Fania, Almanlar işgal edip Musevileri çalışma kamplarına zorla götürdüğünde Ukrayna’nın Rafalowka kasabasında yaşayan bir gençti. Anne-babası ve beş kardeşi de dahil olmak üzere ailesinin birçok öldürülüp, cesetleri Rafalowka ormanındaki işaretsiz açık çukurlara atıldı. Bunlar olurken en küçük kız kardeşi yalnızca 6 yaşındaydı. Fania ise kaçtı ve hayatta kalmayı başardı.
KURTULUŞU TESADÜF DEĞİLDİ
Fania tüm bu zulüm ve mevtten tesadüfen kurtulmadı. Hayatı Maria Blyshchik isminde Yahudi olmayan bahadır bir Ukraynalı bayan tarafından kurtarıldı. Maria ve ailesi savaşın son iki yılında Fania’yı yanlarında sakladı.
Fania, her şey sona erdikten sonra İsrail’e yerleşti ve bir aile kurdu. Kıssayı çocuklarına ve torunlarına tekraren anlatarak, savaşın dehşetine sessizce isyan eden yeterli beşerler olduğundan bahsetti. Fania, Maria ve ailesiyle birkaç yıl sonunda teması kaybetti. Lakin gelişen teknoloji bağlantısı kolaylaştırdı ve aileler 1990’larda tekrar ilişki kurdu. O vakitten beri ise nizamlı olarak irtibat halindelerdi.
CESUR MARİA’NIN KISSASIYLA BÜYÜDÜLER
Sharon, Maria’nın cüretinin ve büyükannesinin hayatta kalmasının öyküsünü dinleyerek büyüdü. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasının çabucak akabinde yardım teklif etmek ve Lesia ve Alona’ya ulaşmak için bir an olsun tereddüt etmedi. Birbirlerini kan bağından da öte ‘ailelerinin bir parçası’ olarak görüyorlardı.
Ukrayna’da durum kasvetli hale gelir gelmez, Sharon onları İsrail’e inançlı bir halde nasıl getirecekleri konusunda beyin fırtınası yapmaya başladı. “Durumun bu biçimde gelişip, savaşa dönüşeceğini ne ben ne de onlar hayal edemedik. Lakin gerçekleştiğinde yapılacak en yeterli şeyin onları buraya getirmek olduğuna karar verdik” dedi.
Harvard Üniversitesi’nde okuyan iki genç, Ukraynalı mültecilere kalacak yer sunabilecek şahıslarla eşleştiren bir uygulama yaptı. Daha birinci haftada dünya çapında 4 binden fazla potansiyel konut sahibi Ukraynalılara uygulama sayesinde meskenlerini açtı. Kayıt olan mesken sahiplerinin birçok Ukrayna’ya komşu ülkelerde yaşarken, İsrail ve Kanada kadar uzak yerlerden bile konutlarını açanlar vardı.
Harvard Üniversitesi’nde okuyan iki genç, Ukraynalı mültecilere kalacak yer sunabilecek şahıslarla eşleştiren bir uygulama yaptı. Daha birinci haftada dünya çapında 4 binden fazla potansiyel konut sahibi Ukraynalılara uygulama sayesinde konutlarını açtı. Kayıt olan konut sahiplerinin birden fazla Ukrayna’ya komşu ülkelerde yaşarken, İsrail ve Kanada kadar uzak yerlerden bile konutlarını açanlar vardı.
HİKAYE DİNLEYENLERİ BÜYÜLEDİ
İlk başta Sharon, çok fazla bürokrasi pürüzüyle karşılaştı. Akabinde bu fevkalâde öyküyü İsrail’in ünlü gazetelerinden birinde çalışan Roy Rubinstein ile paylaştı. Kıssayı dinleyen çabucak herkes büyülenmişti ve yardım etmek için daha da istekliydi.
Kısa müddette Sharon’ın yardım talebi, Musevilere ilişkin bir medya ajansının eski liderine ve oradan da süratlice İsrail Dışişleri Bakanlığı’na ulaştı. Sharon asla ümidini kaybetmemişti fakat bu kadar süratli yayılmasına da şaşırmıştı.
Lesia ve Alona’nın vize onayları etkileyici bir tesadüf sonucu tam da Fania’nın vefatının üçüncü yıldönümünde geldi.
97 yaşına kadar yaşayan Fania, 1999 yılında öbür kurtulan Musevilerle birlikte Rafalowka ormanında bir anıt oluşturdu.
Bürokratik pürüzler ortadan çekilmişti lakin ulaşım sorunu hala devam ediyordu ve İsrail’e geçmek pek de kolay olmayacaktı. Lesia ve Alona, Ukrayna’dan çıktılar. Evvel otobüsle Polonya hududuna, oradan da Münih’e giden uçağa binecekleri Varşova’ya gittiler. Akabinde Sharon’ın bir arkadaşı, kuzenlerin Tel Aviv’e uçuşlarının maliyetini karşıladı ve sonunda 6 Mart’ta İsrail’e ulaştılar.
Perspective: A Jewish girl was saved by a Ukrainian family during World War II. Now her grandchildren are returning the favor. https://t.co/uXh2lonuRl
— The Washington Post (@washingtonpost) March 12, 2022
DİĞER AİLE ÜYELERİNİ DE BIRAKMAK İSTEMİYOR
Lesia ve Alona’nın haricinde İsrail’e göç etmek isteyen pek çok aile üyesi vardı. Sharon öteki aile üyelerini de savaşın kucağında bırakmak istemiyordu.
Sharon, “Şu anda biri yedi oburu dört çocuğu olan iki farklı bayanı da kurtarmaya çalışıyoruz” diyor.
Ülkeden ayrılmak kolay bir karar değil. Elbette Lesia ve Alona için de çok sıkıntı bir karardı. Kuzenler Tel Aviv’e indiklerinde Sharon gözyaşlarını tutamıyor, karmaşık hisler yaşıyordu.
Alona’nın annesi, babası, erkek kardeşi ve yeğenleri hala Ukrayna’da. “Burada olmaktan benim için ikinci bir aile üzere olan Bass ailesinin sıcaklığı ve güvenliğinde olmaktan çok mutluyum” diyordu. “Ama şunu da düşünüyorum. Ukrayna’da geride bıraktığım ve hala tehlikede olan pek çok aile üyem var.”
Şimdilik Alona ve Lesia İsrail’de kalmak için süreksiz vize aldı. Sharon, ailesiyle birlikte kalıcı vatandaşlık almalarına yardımcı olmak için elinden geleni yapıyor. İstedikleri sürece kendi meskeninin onların meskeni olduğunu söylüyor ve şunları ekliyor:
“Maria, büyükannemizi ne kadar müddetle barındıracağı konusunda asla bir vakit hududu koymadı, biz de yapmamalıyız.”
Washington Post’ta yayımlanan ‘A Jewish girl was saved by a Ukrainian family during World War II. Now her grandchildren are returning the favor’ başlıklı yazıdan derlenmiştir.
