Kanada, yerli topluluklara yönelik uyguladığı siyasetlerle yüzleşmeye devam ediyor. Saskatchewan eyaletine bağlı Keeseekose First Nation bölgesindeki iki eski yatılı kilise okulları olan Fort Pelly ve St Phillip’in yer aldığı alanda yürütülen çalışmalarda 54 isimsiz mezar bulundu.
Keeseekoose araştırmasının proje önderi Ted Quewezance, Keeseekose Fisrt Nation Şefi Lee Kitchemonia ile gerçekleştirdiği basın toplantısında, yere nüfuz eden radar teknolojisiyle Fort Pelly Okulu’nun toprağında 42, St Phillip’s’te ise 12 mezara rastlandığını açıkladı. Quewezance, “Taradığımız yerler, sağ kalanlar ve olayla ilgili bilgi sahibi olanlar tarafından belirlendi. Yer radarı, tarihimizi doğruladı” tabirlerini kullandı. Soğuk havanın arama çalışmalarını olumsuz etkilediğini belirten Kitchemonia ise, “Her gün yürüdüğümüz, her gün otomobil kullandığımız ortak alanlarımızda isimsiz mezarlarımızın olduğunu bilmek çok sıkıntı. Onların yanından geçtik, orada mezar olduğunu hiç anlamadık. Birisi bunun hesabını vermeli” diye konuştu.
Her iki okulun da Katolik Kilisesi tarafından yönetildiği öğrenildi.
KANADA’NIN KARANLIK GEÇMİŞİ
Kanada’nın Britanya Columbia eyaletinde Mayıs 2021’de, 1978 yılında kapatılan Kamloops Kızılderili (Yerli) Yatılı Okulu’nda yer radarı tekniğiyle yürütülen çalışmalarda 215 çocuğun kalıntılarına rastlanmıştı. Kanada Yerli Halklarla Alakalar Bakanı Carolyn Bennett yatılı okulların “utanç verici” bir sömürge siyasetinin modülü olduğunu belirtmişti.
24 Haziran 2021’de ise Sakatchewan eyaletindeki Marieval Yatılı Kilise Okulunun bahçesinde resmi kayıtlarda olmayan 751 çocuğun kalıntılarının yer aldığı mezarlar bulunmuştu. Tekrar 30 Haziran 2021’de British Columbia eyaletinde yer alan St. Eugene Misyon Okulu yakınında 182 isimsiz mezar tespit edilmişti.
13 Temmuz 2021’de ise Güney Körfez Adaları ortasında yer alan ve evvelden “Kuper” olarak bilinen Penelakut Adasındaki Penelakut Yerli Kabilesi, Kuper Adası Yatılı Okulu’na konut sahipliği yapan bölgede 160’tan fazla “belgesiz ve işaretsiz” mezar bulunduğunu duyurmuştu.
Ülkede en son kayıt dışı mezara ise birkaç hafta evvel Williams Lake First Nation bölgesinde eski bir yatılı okul olan St Joseph Mission’ın bulunduğu yerde rastlanmış, 93 yeni isimsiz mezar bulunmuştu.
KANADA HÜKÜMETİ, KELAM KONUSU SİSTEM İÇİN YERLİ HALKTAN ÖZÜR DİLEMİŞTİ
Kanada’da yatılı okullar, 19. ve 20. yüzyıllarda yerli gençleri asimile etmek maksadıyla hükümet ve dini yetkililer tarafından işletilen zarurî okullardı. Kamloops’taki Kamloops Kızılderili (Yerli) Yatılı Okulu ülkedeki yerli yatılı okulu sisteminin en büyüğü olarak biliniyordu. Okul, 1890’da Roma Katolik yönetimi idaresinde açılmıştı.
Ülkedeki çalışmalara nazaran 1863’ten 1998’e kadar 150 binden fazla yerli çocuk ailelerinden alınarak bu okullara yerleştirildi. Çocukların çoklukla kendi lisanlarını konuşmalarına ya da kültürlerini yaşamalarına müsaade verilmediği belirtilirken, birçoğunun berbat muamele ve istismara maruz kaldığı tespit edildi.
2008 yılında kelam konusu uygulamaların yol açtığı tesirleri belgelemek için kurulan Hakikat ve Uzlaşma Kurulu, yürüttüğü çalışmalar sonucu çok sayıda yerli çocuğun “asla kendi topluluklarına geri dönmediğini” ortaya koydu.
2015’te yayınlanan dönüm noktası niteliğindeki raporda, okullardaki sistemin “kültürel soykırım” manasına geldiğini tabir edildi. 2008 yılında ise Kanada hükümeti kelam konusu sistem için yerli halktan resmi olarak özür dilemişti.
