VIKTOR Orban. Malum, Avrupa’nın en tartışmalı önderlerinden biri. Birebir vakitte Macar siyaset sahnesinin en uzun soluklu siyasetçilerinin başında geliyor.
EN GENÇ BAŞBAKAN
1989’da Sovyetlere karşı demokrasi talebiyle yaptığı konuşmasıyla bir anda ülke siyasetinin yükselen yıldızı olan Orban, ‘Fidesz’ (Genç Demokratlar Birliği) Partisi ile dikkati çekti. Fidesz vakitle kendini aile ve Hıristiyan bedellere kıymet veren merkez sağda muhafazakâr bir parti olarak konumlandırdı. Viktor Orban 1998’de birinci defa başbakan seçildiğinde şimdi 35 yaşındaydı. Birinci devri umduğu üzere gitmedi. İki kere Sosyalistlere karşı yenildi. Lakin 2010’da iktidara geri dönmesiyle ülke tarihinde yeni bir sayfa açılmış oldu.
SÜPER ÇOĞUNLUK
Parlamentoda üçte ikilik muhteşem çoğunluğun elde edilmesi, Orban’a devlet kurumları ve siyaset sahnesinin yine düzenlenmesi için oldukça bir alan açtı. Muhafazakâr dozun arttığı yeni anayasa hazırlandı, yeni seçim kanunları çıkarıldı. Orban, yargı bağımsızlığına, basın ve akademik özgürlüklere, LGBT üzere azınlık haklarına darbe vurmakla suçlandı. 2014 seçimlerini kazanan, 2015’teki krizde mülteci aksisi tavrıyla dikkat çeken Orban, 2018’de yine seçildi. Avrupa Birliği, Orban’ı yakın takibe alırken Budapeşte’yi ‘AB fonlarını kesmekle’ tehdit etti.
ALTI PARTİNİN ADAYI
2022 seçimlerinde ise altı muhalefet partisi; Demokratik Koalisyon, Jobbik, Momentum, Macaristan Sosyalist Partisi, Macaristan Yeşiller Parti ve Macaristan için Diyalog Partisi’nin çatı oluşumu ‘Macaristan için Birlik’ tek bir adayla seçimlere katılma kararı aldı. Çok sağdan yeşillere kadar geniş bir siyasi yelpazeyi kapsayan bu koalisyon seçimlere Orban üzere muhafazakâr bir isim olan Peter Marki-Zay (49) ile katıldı. Dindar bir Katolik olan Marki-Zay yedi çocuk babasıydı, Kanada ve ABD’de çalışmıştı. Mühendis, ekonomist ve tarihçiydi. 2018 seçimlerinde Orban’ın kalelerinden Hodmezovasarhely’de belediye başkanlığını kazanmıştı. Muhalefetin umudu COVID salgını, yüzde 8.3’ye çıkan enflasyon, göç üzere bahislerde yorulan Orban iktidarını, Marki-Zay ile bitirmekti.
ANKETLER YANILDI
Marki-Zay, Orban’ı Ukrayna krizinde Rusya başkanı Putin ile taraf olmakla suçlayarak AB ve NATO yanlısı bir siyaset vaat etti, bunun demokratik kıymetlerle illiberal demokrasi ortasında bir seçim olacağı konusunu işledi. Anketlerde Orban’ın birkaç puan gerisindeydi. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarihinde ikinci kere bir Avrupa ülkesindeki seçimleri detaylı bir formda takip etme kararı alırken seçimlerin kazananı yeniden Orban oldu. Fidesz ve koalisyon ortağı KNDP yüzde 53 oy alırken, 199 sandalyeli parlamentoda üye sayısını 2 sandalye daha ekleyerek 135’e çıkardı. Toplam oyları yüzde 35’te kalan Macaristan için Birlik 56, çok sağcı Mi Hazank ise 7 sandalye kazandı.
SEÇİM BÖLGESİNDE BİLE KAYBETTİ
Muhalefetin adayı Peter Marki-Zay (49) kendi seçim bölgesinde bile kaybetti. Seçim sonrası “Bunun çok derecede adaletsiz bir uğraş olacağını biliyorduk. Fidesz’in kazandığına itiraz etmiyoruz. Fakat bu seçimlerin demokratik ve adil olmadığını tartışmaya devam edeceğiz” diye konuştu.
Viktor Orban ise “Muhtemelen Brüksel’den hatta tahminen de Ay’dan bile görülebilecek bir zafer elde ettiklerini” söyledi. Orban seçimlerde, Macar solu, memleketler arası sol, Brüksel’deki bürokratlar, George Soros imparatorluğu, milletlerarası medya ve hatta Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenksi’ye karşı çaba verdiklerini tez etti.
Bağımsız medya kuruluşu Hudut Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün basın özgürlüğü listesinde Macaristan 92’nci sırada yer alıyor. Bağımsız medyanın büyük ölçüde baskı altına alındığı bir ortamda muhalefete de çok az konuşma imkânı tanındığı aktarılıyor.
