Rusya Ukrayna savaşında 15 günlük süreç geride kalırken, çatışmalar birinci günkü üzere devam ediyor. Rus askerleri savaşın başından beri Ukrayna’nın kuzeyindeki Kiev’de işgal teşebbüslerini sürdürürken, kuzeydoğuda Sumi, Harkiv ve Donbas bölgesinde ilerleyişine devam ediyor. Ruslar güneyde de Kırım’dan Zaporizhzhia bölgesine gerçek değerli ölçüde toprak kazanımları elde etti.
RUS ORDUSU KİEV’İN KAPISINA DAYANDI
Savaşın en kritik noktası ise Kiev… Ukraynalı askerler ve silahlı siviller, burada direniş gösteriyor. Savaş Araştırmaları Enstitüsü’ne nazaran Rusya, Kiev’in kalbinde şimdi büyük çaplı bir kara operasyonu başlatamadı. Ama Kiev’e ulaşmak için Çernihiv’e güçlü bir formda dayandı. Buradaki işgal teşebbüsü şimdilik tam manasıyla başarılı olmadı lakin Rusya, Sumi’den Kiev’in doğusundaki seyrek nüfuslu bölgelere hakikat ağır bombardımanla ilerleyişini gerçekleştirdi.
Aynı Enstitüsü’ye nazaran Kiev’in anahtarı Irpin! Şayet Rusya, bombardıman altındaki Irpin’i aşarsa Kiev’e girmiş olacak. Ukraynalılar bu ihtimale karşı Kiev’in merkezinde tedbirleri artırdı. Kent meydanına barikatlar ve kum torbalarından siperler kuruldu. Ukrayna askerleri ise kentin kritik noktalarına konuşlandırıldı.
Zırhlı araçlar ve tanklar da dâhil olmak üzere Rusya’nın kara kuvvetleri, Kiev etrafındaki ağır kentsel alanlarda değerli ölçüde ilerlemiş durumda…
UKRAYNA’NIN KUZEYDOĞUSU VE GÜNEYİ RUSLARA TESLİM
Kiev dışında ülkenin kuzeydoğusunda da çatışmalar sürüyor. Ukraynalılar bilhassa Harkiv’de karada direniyor fakat havadan akınlarla ağır kayıplar vermeye devam ediyor. Harkiv Vilayet Polis Müdürlüğü Soruşturma Departmanı Müdürü Sergey Bolvinov en son toplumsal medyadan yaptığı açıklamada “Harkiv kenti ve etrafında son 24 saatte 27 sivil hayatını kaybetti” dedi.
Ukrayna’nın güneyinde ise Herson’un işgal edilmesi ve Rusların Mıkolayiv’e yanlışsız ilerleme isteği, Rus güçlerinin Ukrayna’nın ana liman kenti Odessa’ya açılabileceğinin de sinyalini veriyor. İşgale hazırlanan kentte caddelerin çok değerli bir kısmı kum torbalarıyla müdafaaya alınmış durumda…
Rusya Ukrayna savaşında en şimdiki harita bu şekilde… Ukrayna’nın direnişi sürse de Rus birliklerinin ilerleyişi devam ediyor.
* Pekala tüm bu gelişmeler yaşanırken sivil halkın tahliyesi için birinci adım ne vakit atıldı?
* Süreç sağlıklı bir biçimde ilerliyor mu?
İKİNCİ MÜZAKEREDEN ÇIKAN SOMUT ADIM: İNSANİ KORİDORLAR
3 Mart’ta ikinci sefer masaya oturan Rusya ve Ukrayna heyetlerinin görüşmesinden birinci müzakereye kıyasla kıymetli bir somut adım çıktı; İnsani koridorların oluşturulması! İki tarafın heyetleri, tahliyelerin yapılacağı bölgelerde süreksiz ateşkesin sağlanmasında anlaştı.
Ukrayna heyetine başkanlık eden Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Lider Yardımcısı Mihail Podolyak, “Sivillerin tahliyesi için ortak insani koridor sağlanması konusunda mutabakata vardık. Ayrıyeten çatışmaların en sert yaşandığı yerlere ilaç ve besin ulaştırılması için tahliyenin yapılacağı bölgelerde süreksiz ateşkes kararında anlaştık” diye konuştu.
İnsani koridor, çatışmaların gerçekleştiği bölgede sivillerin can güvenliğinin sağlandığı yollar ya da bölgeler olarak tanımlanıyor. Böylece iki ülkenin çatışması ortasında kalan siviller, can kaybı yaşamadan inançlı bir biçimde tahliye ediliyor.
İnsani koridor, çatışmaların gerçekleştiği bölgede sivillerin can güvenliğinin sağlandığı yollar ya da bölgeler olarak tanımlanıyor. Böylece iki ülkenin çatışması ortasında kalan siviller, can kaybı yaşamadan inançlı bir biçimde tahliye ediliyor.
‘İNSANİ KORİDORLAR’ AÇILDI LAKİN BOMBALAR DURMADI
İkinci görüşmeden çıkan sonuçla birlikte Ukraynalı yetkililer öncelikle ülkenin güney kısmında işgal edilen bölgelerden sivilleri çıkarmak için adım atmak istedi. 5 Mart’ta Rusya Savunma Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada ülkenin güneyindeki Mariupol ve Volnovakha’dan sivillerin çıkması hedefiyle insani koridorların açıldığı belirtildi.
Fakat süreksiz ateşkesin duyurulmasından 40-45 dakika sonra bombardıman başladı. Mariupol Belediye Lider Yardımcısı Serhiy Orlov toplumsal medyadan yaptığı açıklamada “Rusya bizi bombalamaya ve silah kullanmaya devam ediyor. Mariupol’da bir ateşkes yok, vatandaşlarımız kaçmaya hazır fakat ataktan dolayı bunu gerçekleştiremiyor” dedi.
Mariupol kent kurulu de Orlov’u destekleyerek Telegram hesabından yaptığı açıklamada insani koridorun sona erdiği Zaporizhzhia bölgesinde çatışmaların devam ettiğini aktardı. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı ise paylaştığı tweet’te Rusya’yı ateşkesi delmekle suçladı.
RUSLAR SALDIRIYI DOĞRULADI
Ukraynalı yetkililerin bu açıklamalarına karşı Rusya Savunma Bakanlığı, süreksiz ateşkesin Ukraynalı milliyetçiler yüzünden hayata geçirilemediğini, açılan ateşe karşılık vermek zorunda kaldıklarını vurguladı. Çatışmalar bir gün boyunca sürerken Ukrayna hükümetinin danışmanlarından Vadim Denisenko, Ukrayna-24 TV’de çıktığı yayında, Mariupol kentindeki durumun “insani felaketin eşiğinde” olduğunu söyledi.
6 Mart’ta Mariupol Kent Kurulu’nun verdiği bilgiye nazaran ise kentteki siviller lokal saatle 12’den itibaren tahliye edilmeye başlanacak denildi. İnsani koridor olarak da Mariupol, Portovskoe, Manguş, Respublika, Rozovka, Bilmak, Pologi, Orehov ve Zaporizhzhia güzergâhı belirlendi.
‘MAYINLI’ ÇIKAN İNSANİ KORİDOR
Yaklaşık 200 bin kişinin tahliyesinin yapılması beklenirken bu sefer de İsviçre merkezli insani yardım kuruluşu olan Memleketler arası Kızılhaç Komitesi’nden “Mariupol’den sivillerin inançlı geçişi durduruldu. İki tarafın çatışması tam manasıyla durmadan inançlı tahliyelerin yapılması çok zor” açıklaması geldi. Komitenin yöneticisi Dominik Stillhart, ikinci sefer tahliye için süreksiz ateşkes kararı verilen yolun ‘mayınlı’ olduğunu fark ettiklerini söyledi.
Stillhart, hem Ukrayna hem de Rusya tarafıyla günlerdir görüştüklerini lakin bombardıman altında olan bölgelerden sivillerin çıkışını sağlayacak süreksiz ateşkes için ayrıntıların bir türlü teyit edilemediğinin altını çizdi. Rus Savunma Bakanlığı ise insani koridor için belirlenen güzergâhtaki yolun mayınlı olmadığını, çatışmaların sürmesinin nedeni ise tekrar Ukraynalı milliyetçilere dayandırdı.
Yukarıdaki harita insanı koridorların olduğu bölgeleri gösteriyor. Tarafların en son görüşmelerinden bu yana altı noktada insani koridor kuruldu. Kiev’den çıkarılan siviller kentin kuzeybatısındaki inançlı alanlara götürülürken, Sumi’den çıkarılanlar ise Poltava’ya götürülüyor.
SİVİLLER BELARUS YA DA RUSYA’YA GİTSİN DAYATMASI
Rusya Savunma Bakanlığı Mariupol’de bir türlü bulunamayan ortak nokta sonrası yeni insani koridorların açılacağını duyurulacağını açıkladı. Dana sonra Rus haber ajansı RIA’nın Rusya Savunma Bakanlığı’na dayandırdığı haberde başşehir Kiev’deki sivilleri Belarus’a gideceği Harkiv, Sumi ve Mariupol’deki sivillerin ise sadece Rusya’ya geçişine müsaade verileceği söylendi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy’nin sözcüsü Rusya’nın yeni insani koridor açıklamasını “ahlaksızca bir yaklaşım” olarak kıymetlendirdi. Fransa’nın Birleşmiş Millet Temsilcisi Nikola de Rivier da “Rusya, Rusya’ya hakikat insani koridor teklif ediyor. Rusya’ya sığınmak isteyen çok Ukraynalı olacağını sanmıyorum. Bu ikiyüzlülüktür” dedi.
ATEŞKES SAĞLANDI TAHLİYELER BAŞLADI
Mariupol’de yaşanan bu gelişmeler sonrası ateşkes sağlanmış durumda. Tahliyeler belirlenen saat aralığında yapılıyor. Mariupol’den çıkarılan beşerler Ukrayna’nın kuzeydoğusuna yakın olan Zaporizhzhia’ya götürülüyor. Volnovakha’dan çıkarılanlar ise Donbas bölgesine yakın olan Pokrovsk’a yanlışsız ilerliyor.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nden yapılan en son yazılı açıklamada, 24 Şubat’tan bu yana 474 sivilin öldüğü, 861 sivilin yaralandığı belirtildi. Ağır çatışmaların sürdüğü kimi yerlerden pek çok raporun hâlâ teyit edilmeyi beklediği ve bu sayıların hayli yüksek olduğuna inanıldığı vurgulandı.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nden yapılan en son yazılı açıklamada, 24 Şubat’tan bu yana 474 sivilin öldüğü, 861 sivilin yaralandığı belirtildi. Ağır çatışmaların sürdüğü birtakım yerlerden pek çok raporun hâlâ teyit edilmeyi beklediği ve bu sayıların epey yüksek olduğuna inanıldığı vurgulandı.
ÜÇÜNCÜ GÖRÜŞMEDE TARAFLAR BİRBİRLERİNE GARANTİ VERDİ
Ateş altında tahliyeler yapılmaya devam ederken Rusya ve Ukrayna temsilcileri 8 Mart’ta Brest kentinde üçüncü sefer bir ortaya geldi. Ukrayna Devlet Lider Yardımcısı Mihail Podolyak yaptığı açıklamada “Koridorlar konusunda kimi olumlu sonuçlar aldık. Bunlarda değişiklikler yapılacak ve insanlara daha tesirli yardımlar ulaştıracağız” sözlerini kullandı.
Rus heyeti lideri Vladimir Medinski ise insani yardım koridorlarına ait problemler üzerinde uzun mühlet konuşulduğunu belirterek, “İnsani yardım koridorlarının 8 Mart’tan itibaren çalışacağını umuyoruz. Ukrayna tarafı bize bu hususta teminat verdi” dedi.
SUMİ’DE BEŞERLER BAŞARILI BİR FORMDA TAHLİYE EDİLDİ
Üçüncü görüşme sonrası tahliyelerin başarılı bir halde yapıldığı birinci adres Sumi oldu. Birinci olarak Ukrayna Dışişleri Bakanlığı “Yabancı öğrenciler de dâhil olmak üzere sivilleri Sumi’den Poltava’ya tahliye etmek için insani koridor üzerinde mutabakata varıldı” açıklaması yapıldı. Bakanlık ayrıyeten
“Rusya’yı ateşkes taahhüdünü yerine getirmeye, insanların hayatını tehlikeye atan faaliyetlerden kaçınmaya ve insani yardımın ulaştırılmasına müsaade vermeye çağırıyoruz” tabirlerini kullandı.
İnsani koridor olarak da Sumi-Holubivka-Lokhvytsia-Lubny-Poltova belirlendi. Bu rotanın tek geçerli rota olduğunu belirten Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, insani kargo rotasının ise Lokhvytsia-Andriyashivka-Romny-Nedryhailiv-Sumi olacağını vurguladı.
Rusya ateşkesi ihlal etmedi ve şiddetli Rus bombardımanı altında kalan kuzeydoğudaki Sumi kentinden yaklaşık 5 bin kişinin tahliyesi gerçekleştirildi. İlerleyen günlerde birebir çizgi üzerinde bir kere daha tahliye yapılması bekleniyor.
BİR GÜNDE 40 BİN BAYAN VE ÇOCUK TAHLİYE EDİLDİ
Tarafların en son görüşmesinden bu yana altı noktada insani koridor kuruldu. Ama Ukraynalı yetkililer, Rusya’nın Mariupol dışındaki koridorlarda vakit zaman ateşkesi ihlal etmeye devam ettiğini söylüyor. Ukrayna müzakere heyeti temsilcilerinden David Arakhamia çarşamba günü Facebook’ta yaptığı açıklamada, koridorlar boyunca yaklaşık 40 bin bayan ve çocuğun tahliye edildiğini söyledi.
Ukraynalı lokal yetkililere nazaran ise 600’den fazla bayan ve çocuk otobüslerle Enerhodar’dan güneydeki Zaporizhzhia’ya götürüldü. Kuzeybatıdaki Irpin ve Vorzel kentlerinden de en az 3 bin kişi tahliye edildi. Bir bu kadar kişi de Kiev’den kentin kuzeybatısına gerçek götürüldü.
Savaşın şiddeti her geçen gün artarken, çatışmaların ortasında kalan siviller adeta hayat gayreti veriyor. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Ukrayna’dan çıkış yapan mülteci sayısı iki milyonu geçti” tabirini kullandı.
