Aralarında Türkiye’nin de olduğu pek çok ülke savaşın sona ermesi için teşebbüslerini sıkılaştırırken iki ülke temsilcileri de müzakerelere devam ediyor.
Tüm dünyanın yanıtını beklediği soru ise barışın ne vakit hayata geçirilebileceği. İşte Ukrayna’da bundan sonra ne olacağına dair en muhtemel beş senaryo.
1. SENARYO: BARIŞ ANLAŞMASI
Savaşın üçüncü haftasına girilirken başşehir Kiev hala düşürülebilmiş değil. İngiliz istihbarat raporları ise Rus ordusunun neredeyse tüm cephelerde durma noktasına geldiğine işaret ediyor.
New York Times, Rusya’nın Ukrayna işgalinde 7 binden fazla asker kaybettiğini duyurdu. Ukrayna ordusu bu sayının çok daha yüksek olduğunu tez ediyor.
Rusya’nın alandaki durumu ve yaptırımlara dikkat çeken birtakım uzmanlar bunun Moskova’yı bir ateşkese zorlayabileceği görüşünde.
Ancak görüşmelerin olmasının son derece olumlu olduğunun altını çizen Rus dış ve güvenlik siyaseti uzmanı Dr. Domitilla Sagramoso, barışı konuşmak için şimdi erken olduğu görüşünde.
Putin’in bir tahlil için teşebbüsleri olabileceğini belirten Sagramoso, Rusya’nın Kiev’in denetimini ele geçirmek üzere askeri maksatlarının gerisinde kaldığının da altını çizdi.
Rusya ateşkes için ‘tarafsızlık modeline’ işaret ediyor. Moskova’nın bu hususta uzlaşma sağlanabileceğini bildirmesi ise Ukrayna’nın NATO üyeliğinden vazgeçmesi manasına geliyor.
‘TARAFSIZLIK’ BARIŞIN KAPISINI AÇABİLİR Mİ?
Rusya uzun bir müddettir Ukrayna’nın NATO üyeliğine karşı çıkıyor. Hatta Moskova işgali legalize etmek için bu hususa sık sık parmak basıyor.
Ukraynalı ve Rus yetkililer Belarus’ta birkaç kere bir ortaya geldi. Yüz yüze görüşmelerden ateşkes kararı çıkmadı. Fakat binlerce sivilin tahliyesine imkan tanıyan insani koridorlar için birinci adımlar burada atıldı. İki taraf son devirde bu görüşmeleri görüntü konferans metodu ile yapıyor.
Ukraynalı ve Rus yetkililer Belarus’ta birkaç kez bir ortaya geldi. Yüz yüze görüşmelerden ateşkes kararı çıkmadı. Lakin binlerce sivilin tahliyesine imkan tanıyan insani koridorlar için birinci adımlar burada atıldı. İki taraf son devirde bu görüşmeleri görüntü konferans sistemi ile yapıyor.
NATO üyesi pek çok ülke Ukrayna’ya silah yardımında bulunsa da birliğin savaşa müdahil olma ve Kiev’i üye olarak kabul etmek üzere bir fikri yok.
En son İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın Ukrayna’nın üyeliğinin ‘yakın vakitte mümkün gözükmediğini’ açıklaması Kiev’in umutlarının azalmasına neden oldu.
Plymouth Üniversitesi’nde stratejik araştırmalar alanında doçent olan Fotios Moustakis, ‘Rusya’nın ülkeyi büsbütün işgal etme dileği yahut kapasitesi yok. Tarafsızlık, mevcut krizi çözmek için her sıkıntıya devadır’ diyor.
Newcastle Üniversitesi’nde memleketler arası siyaset alanında kıdemli öğretim vazifelisi olarak misyon alan Katharine AM Wright da tarafsız bir Ukrayna’nın mevcut ihtilafın barışçıl bir halde çözülmesinin ve Rus işgaline son verilmesinin anahtarı olabileceği görüşünde.
Tarafsızlığını ilan eden devlet bir ülkenin öbür ülkeler ortasındaki askeri çatışmasına müdahil olmamayı taahhüt eder. İsveç ve Avusturya üzere AB’ye üye olan lakin NATO üyesi olmayan ülkeler bu statülerini yıllardır devam ettiriyor.
‘NATO DIŞINDA ALTERNATİFLERE YÖNELEBİLİR’
Ancak Wright bunun uzun vadede Ukrayna’nın güvenlik korkularını gidermeyeceğini ve tarafsız bir Ukrayna’nın bir daha işgal edilmemek için NATO dışında güvenlik bağları aramaya gereksinim duyabileceğinin altını çiziyor.
2. SENARYO: SIRADA İÇ SAVAŞ MI VAR?
Genel olarak, uzmanlar tarafsızlığın barışa giden yolda ilerlemenin kıymetli bir kesimi olduğu konusunda hemfikir görünüyorlar. Lakin Rus ordusunun ülkeden çekilmesi Ukrayna’daki savaşın biteceği manasına gelmeyebilir.
İngiltere’nin önde gelen eğitim kurumlarından King’s College Savaş Araştırmaları Kısmı’ndan Dr. Mike Martin, Rus – Ukrayna savaşının sona ermesinin akabinde ülkede bir iç savaş yaşanabileceğini argüman etti.
Ülkede çok sayıda silahlı milis bulunduğunun altını çizen Martin şu değerlendirmede bulunuyor;
‘Herkesi silahlandırdılar. Etrafta çok sayıda milis ve silah dolaşıyor, Ruslar bile ayrılıkçı bölgelerde milislere para ödüyor.’
Silahlı milislerin kendi ortalarında savaşmaya başlamasının mümkün olduğunun altını çizen Martin, Kiev’in bu ihtimale karşı şimdiden tedbir alması gerektiğini belirtiyor.
3. SENARYO: ASKERİ BATAKLIK
Bu masadan mutabakatın çıkmaması ve Ukrayna’daki savaşın devam etmesi manasına geliyor. Uzmanlara nazaran bu türlü bir durumda iki tarafın askeri kayıpları katlanarak artacak. Kentlerin gaye alınması nedeniyle sivil kayıpların da süreceği ön görülüyor.
4. SENARYO: RUS ZAFERİ
Rus ordusunun ilerlemesinin yavaşladığı belirtiliyor. Lakin birtakım uzmanlar askeri avantaja sahip olan Rusya’nın hala bir zafer kazanabileceği görüşünde.
Rus ordusunun yaşadığı lojistik problemlere dikkat çeken bir Avrupalı yetkili Moskova’nın askeri gücünün hafife alınmaması gerektiğinin altını çiziyor.
Adı açıklanmayan yetkili ‘Bunu göz gerisi etmemeliyiz. Bütün bunlar Rus ordusunun üstünlüğünü değiştirmiyor’ sözlerini kullandı.
5. SENARYO: NATO’YA SALDIRI
Bu en düşük olasılıklı senaryo olsa da kuşkusuz en vahim olanı. Ukrayna’nın NATO üyesi olan dört eski Sovyet ülkesiyle hududu var.
ABD geçtiğimiz haftalarda Ukrayna’ya askeri ikmali kesmek için Rusya’nın Belarus üzerinden NATO üyesi Polonya’yı gaye alabileceğini açıklamıştı.
Savaştan evvel Rus iktisadının gelecek yıl yüzde 2 büyümesi bekleniyordu. Bugün ise en optimist iddialar bile iktisadın yüzde 7 küçüleceğini belirtiyor.
BATI BİR UNSUR İMZA ATTI
Rusya’nın Ukrayna işgalinin akabinde, Amerika Birleşik Devletleri ve müttefikleri Rusya’ya gibisi görülmemiş yaptırımlar uyguladı.
Atlantik Kurulu Ekonomik Devlet İdaresi Teşebbüsü yöneticisi Julia Friedlander, ‘Geçmişte hiç bu kadar süratli bir vakit diliminde bu kadar güçlü yaptırımlara imza atılmamıştı’ kelamları ile tarihte bir prensip imza atıldığının altını çiziyor.
Kuşkusuz batının bu atılımı Rusya iktisadına epeyce önemli bir darbe vurdu. Yaptırımlar kapsamında yabancı rezervleri dondurulan Rusya, 300 milyar dolarlık birikimine dokunamıyor.
Pek çok uzman Rusya’nın izolasyonunun önümüzdeki yıllarda da devam edebileceğinin altını çiziyor.
