RUSYA’nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna’ya ilan edilmemiş savaş açtığı ve kendi tabiriyle “özel askeri operasyon” ismini verdiği atak Moskova’nın planladığı üzere 3 günlük yıldırım harekâtıyla bitmeyince, 28 Şubat’ta taraflar müzakere masasına oturdu. Rusya ile Ukrayna ortasında görüşmeler sürerken birebir vakitte Ukrayna’daki birçok kent ve kasaba Rus güçleri tarafından yerle bir edilmeye devam ediliyor.
Rusya ve Ukrayna ortasında müzakereler geçtiğimiz haftadan itibaren görüntü konferans biçiminde sürüyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Rusya’nın müzakerelerde mantıklı bir tabana geldiğini tabir ederken Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “Anlaşmaya varmamız için umut ışığı var” dedi. Müzakerelerde iki tarafın talepleri özetle şöyle:
RUSYA’NIN TALEPLERİ
1- Ukrayna, hiçbir vakit NATO üyesi olmayacağına ve askeri açıdan ilişkisiz ülke kalacağına dair anayasasına unsur eklesin.
2- Ukrayna, 2014 yılında tek taraflı ayrılma kararı alan Donbas bölgesindeki Lugansk ve Donetsk ayrılıkçı cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını tanısın.
3- 2014 yılında Rusya’nın askeri güç kullanarak Ukrayna’dan ilhak ettiği Kırım, Rusya toprağı olarak tanınsın.
4- Ukrayna’da Rus azınlığın haklarını çiğneyen tüm yasalar iptal edilsin.
5- Rus lisanı ülkede ikinci resmi lisan olarak kabul edilsin.
6- Ukrayna, kendi topraklarında Rusya’yı tehdit edecek silah bulundurmasın ve üçüncü ülkelerle yapacağı ikili mutabakatlarla hücum silahı konuşlandırmasın.
UKRAYNA’NIN TALEPLERİ
1- Rusya, müzakerelerde önkoşul dikte etmesin. Görüşmeler milletlerarası hukuk kuralları çerçevesinde iki hükümran ve bağımsız devlet biçiminde yürütülsün.
2- Müzakerelerde ortak görüşe varılması durumunda birinci husus, Rusya’nın 24 Şubat’ta başlattığı saldırıyı sonlandırarak, askerlerini
3- Ukrayna topraklarından geri çekmesi olsun.
4- Ukrayna’nın NATO üyeliğinden vazgeçmesi durumunda üçüncü ülkeler Ukrayna’ya güvenlik garantörü olsun. Garantör devletlerden en az birisi nükleer silaha sahip olsun.
5- Ukrayna’nın toprak bütünlüğü Rusya ile pazarlık konusu yapılamaz.
6- Ukrayna’ya NATO üyeliğinden vazgeçmesi karşılığında Avusturya yahut İsveç gibisi kendi silahlı kuvvetlerine sahip olma hakkı tanınsın.
TARAFLARIN HAKLI VE HAKSIZ İSTEKLERİ
– Rusya, Ukrayna’nın NATO üyesi olmamasını istiyor. 1991 yılında SSCB’nin parçalanması öngören Beloveş muahedeleri yapılırken bağımsızlık kazanan Ukrayna hiçbir askeri ittifaka katılmayacağını anayasasına işledi. O unsur 2014 yılı ‘Maydan’ ihtilali sonrasında yeni Batı yanlısı idare tarafından lağvedilerek anayasaya NATO’ya giriş amacı olarak eklendi.
– Rusya, ‘Donbas halkını soykırımdan kurtarmak için müdahale başlattığı’nı öne sürüyor. Lugansk ve Donetsk bölgeleri 2014’te Ukrayna’dan bağımsızlık ilan ettikten sonra bölgede çatışmalar yaşandı. 2015 yılından bu yana Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararıyla Donbas’a barış gücü yerleştirilmesi teklifinde bulundu. En az 10 kez BMGK gündemine getirilen tasarı Rusya’nın vetosuyla karşılaştı.
– Rusya, Ukrayna’da çok milliyetçi idarenin işbaşında olduğunu öne sürüyor. Yeni idarenin 2014 yılındaki birinci kararlarından biri Rusça’nın Ukrayna devlet dairelerinde kullanılmaması olmuştu.
– Rusya, “Kırım kendi kararıyla referandumla Rusya’ya bağlandı” diyor. Kırım referandumu öncesinde on binlerce üniformasız Rus askeri yarımadayı işgal etti. Referandum silah namlusu altında yapıldı.
