Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) açıkladığı rapor, Türk bayanlarının akademik hayatta Avrupalı hemcinslerinin sayıca önüne geçtiğini ortaya koydu. Öteki yandan geçmişten günümüze Türkiye’nin en esaslı 10 üniversitesinin tarihi incelendiğinde bu kurumlarda bugüne kadar 8 bayanın rektör olarak misyon aldığı görülüyor.
EN ESKİ ÜNİVERSİTELERİN BAYAN YÖNETİCİLERİ
Türkiye’nin en eski devlet üniversitelerinde geçmişten günümüze rektörlük misyonunu üstlenmiş 8 bayan yer alıyor. Bunların başında tarihi boyunca 2 bayan rektörün idaresinde eğitim vermiş olan Boğaziçi Üniversitesi ve Ege Üniversitesi yer alıyor. Prof. Dr. Ayşe Soysal 2004-2008 yılları ortasında, Prof. Dr. Gülay Barbarosoğlu 2012-2016 yılları ortasında Boğaziçi Üniversitesi rektörü, Prof. Dr. Candeğer Yılmaz 2008-2016 yılları ortasında, Prof. Dr. Hatice Beril Dedeoğlu ise 2017 yılında Ege Üniversitesi Rektörü olarak vazife yaptı.
Prof. Dr. Gülsün Sağlamer 1996-2004 yıllarında İstanbul Teknik Üniversitesi, Prof. Dr. Necla Pur 2006-2010 ortası Marmara Üniversitesi ve Prof. Dr. Türkan Akyol 1980-1982 yılları ortasında rektörlük vazifesinde bulundu. Ocak 2019’da Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi rektörü olan Prof. Dr. Handan İnci ise hala bu vazifesi sürdürüyor. Esaslı tarihi boyunca bayan rektöre şimdi sahip olmayan üniversiteler ise; İstanbul Üniversitesi, Galatasaray Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi olarak öne çıkıyor.
Türkiye’nin en eski üniversitelerinin birçok fakültesinde dekanlık vazifesini günümüzde bayanlar yürütüyor. En eski 10 üniversite ortasında yer alan Ege Üniversitesi, bünyesinde en çok bayan dekanı barındıran üniversite olarak birinci sırada yer alıyor. Ege Üniversitesi’nde 7 bayan dekan bulunurken, 6 bayan dekanı ile Ankara Üniversitesi ikinci sırada bulunuyor. Ankara Üniversitesi’nin akabinde bünyesinde en çok bayan dekanı bulunduran üniversiteler ise şu biçimde sıralanıyor:
Marmara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Galatasaray Üniversitesi.
KADIN REKTÖRLER
Türkiye’deki hala 18 üniversite bayan rektörler tarafından yönetiliyor. Bu üniversiteler şunlar:
– Akdeniz Üniversitesi: Prof. Dr. Özlenen Özkan
– Çukurova Üniversitesi: Prof. Dr. Meryem Tuncel
– Dokuz Eylül Üniversitesi: Prof. Dr. Fatma Seniha Nükhet Hotar
– Düzce Üniversitesi: Prof. Dr. Nigar Demircan Çakar
– Eskişehir Teknik üniversitesi: Prof. Dr. Tuncay Döğeroğlu
– İzmir Demokrasi Üniversitesi: Prof. Dr. Bedriye Tunçsiper
– Malatya Turgut Özal Üniversitesi: Prof. Dr. Aysun Bay Karabulut
– Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi: Prof. Dr. Handan İnci Elçi
– Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniversitesi: Prof. Dr. Ebru Gülbağ Erol
– Antalya Akev Üniversitesi: Prof. Dr. Kamile Perçin Akgül
– Avrasya Üniversitesi: Prof. Dr. Gülay Yeginoğlu
– Bahçeşehir Üniversitesi: Prof. Dr. Tatlı Karadeniz
– Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi: Prof. Dr. Rümeyza Kazancıoğlu
– İstanbul Aydın Üniversitesi: Prof. Dr. Yadigar İzmirli
– İstanbul Kültür Üniversitesi: Prof. Dr. Hanife Öztürk Akkartal
– Kadir Has Üniversitesi: Prof. Dr. M. Sondan Durukanoğlu Feyiz
– Özyeğin Üniversitesi: Prof. Dr. Feride Esra Gençtürk
– Yeditepe Üniversitesi: Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl
TÜRK BAYANI AVRUPA AKADEMİSİNİ GERİDE BIRAKTI
YÖK tarafından yayınlanan rapora nazaran Türk bayanı, akademik hayatta Avrupa’daki hemcinslerinin önüne geçti. Raporda, Türkiye’de yüzde 32 oranda bayan profesör bulunduğu açıklandı. Avrupa’da ise bu oranın yüzde 20,8 düzeyinde olduğu belirtildi. Ayrıyeten Türkiye’de misyon yapmakta olan yükseköğretimdeki bayan yönetici oranı da yüzde 4,3’lük farkla AB ülkelerini geride bıraktı.
YÖK Lideri Prof. Dr. Erol Özvar, bahisle ilgili açıklamasında şu kelamlara yer verdi:
“Türkiye akademisinde bayan bilgilerine baktığımızda ve birçok dünya ülkesi ile karşılaştırdığımızda, yükseköğretimde bayan öğrenci oranının yüzde 49, doktora düzeyindeki bayan oranının yüzde 46, profesör bayan oranının yüzde 32,5, yükseköğretim kurumlarında misyon yapan üst seviye yöneticilerde (rektör, dekan, yüksekokul müdürü, kısım başkanı) bayan oranının yüzde 28, yükseköğretimde bayan araştırmacı oranının yüzde 43,3 olmasını bir gurur vesilesi olarak kıymetlendiriyoruz. Akademik hayatta uğraşları ve muvaffakiyetleri ile örnek olan tüm bayanlarımız ve bayan öğrencilerimizle gurur duyuyoruz.”
YÖK raporuna nazaran; Türk bayanı yalnızca akademik hayatta Avrupa ülkelerindeki hemcinslerini değil, Türkiye’de birtakım alanlarda erkek meslektaşlarını da sayıca geride bıraktı. Raporda, bayan araştırma vazifelilerinin ve öğretim vazifelilerinin, erkek meslektaşlarına oranla sayıca daha fazla olduğu belirtildi. Rapora nazaran; Türkiye’de 27 bin 160 bayan, 25 bin 223 erkek araştırma vazifelisi bulunurken, 19 bin 330 bayan, 18 bin 762 erkek öğretim vazifelisi bulunuyor. Ayrıyeten Türkiye’de, 2021 yılında bayan akademisyen sayısı bir evvelki yıla nazaran 2 bin 199 artarak 83 bin 860’a yükseldi.
DÜNYADAN SON VERİLER
UNESCO-IESALC & Times Higher Education (THE), dünya çapında 776 üniversitenin toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki performansını ele alarak bir rapor yayınladı. Raporda öne çıkan 9 husus şöyle:
1) Araştırmaya husus olan üniversitelerden mezun olan bayanların oranı yüzde 54.
2) Fen, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik disiplinlerinde üniversite diplomasına sahip olan bayanların oranı yüzde 30.
3) Kız öğrencilerden ailelerinde birinci kere üniversiteye gidenlerin oranı yüzde37.
4) Üniversitelerden bayan kayıt oranları hakkında bir siyasete sahip olanların oranı yüzde 69.
5) Dünya genelinde kıdemli akademisyenlerin yüzde 36’sı bayanlardan oluşuyor.
6) Üniversitelerin yüzde 89’u, bayanlara karşı ayrımcılık yapmama siyasetine sahip.
7) Üniversitelerin yüzde 90’ında bayanların iştirakine takviye olan annelik ve babalık siyasetleri bulunuyor
8) Üniversitelerin yüzde 69’unda işçi ve öğretim üyeleri için erişilebilir çocuk bakım tesisleri bulunuyor.
9) Üniversitelerin %86’sı eğitim ve istihdam açısından ayrımcılığın önüne geçen bir siyasete sahiptir.
